ნანა დევიძე

Nana Devidze

ნანა დევიძე

„ვულოცავთ ნანა დევიძეს ლიტვის მწერალთა კავშირის საპატიო წევრობას. გუშინ, 2018 წლის 20 აპრილს, მწერალთა ყრილობამ ეს ოფიციალურად დაადასტურა! მშვენიერი კლასიკური კომპანიაა: ჩესლავ მილოში ( Czesławas Miłoszas აწ გარდაცვლილი პოლონელი მწერლი და ნობელიანტი), კნუტ სკუიენიეკსი (Knuts Skujenieks ლატვიელი პოეტი და ჟურნალისტი). წელს დაემატა ორი წევრი:ნანა დევიძე და ბელორუსი პოეტი და მთარგმნელი ალეს რაზანაუ ((Ales' Razanau,) . მეტი საპატო წევრი ლიტვის მწერალთა კავშირს არ ჰყავს“.
ვლადას ბრაზიუნასი, 21.04.2018


Sveikinam Naną Devidzę (Nana Devidze) naująją Lietuvos rašytojų sąjungos Garbės narę, vakar (2018.IV.20) jau oficialiai suvažiavimo patvirtintą! Graži klasikų kompanija: Czesławas Miłoszas (ką gi, jau miręs), Knutas Skujeniekas (Knuts Skujenieks), Nana Devidzė, Alesius Razanavas (jis irgi patvirtintas vakar)... Daugiau Garbės narių mūsų sąjunga ir neturėjo.
Va taip, amžinoji Lietuvos patikėtine Sakartvelo šaly!
Vladas Braziūnas, 21.04.2018


Hail Nana Devidzę (Nana Devidze) the new honorary member of the union of Lithuanian writers, yesterday (2018. IV. 20) is already officially summit patvirtintą! Beautiful Nagrinėjamuoju Company: Czesławas Miłoszas (well, already dead), Canute Skujeniekas (Knuts Skujenieks), Nana Devidzė, Alesius Razanavas (he also approved yesterday)... more honor members our union and had no.
That's what I'm talking about.
Nutraukė (daugiausia) Vladas Braziūnas, 21.04.2018


ბმული:
* https://www.facebook.com/nana.devidze.10?lst=100002035099487%3A100000015718403%3A1524380269
* https://www.literacy.ge/book/1464-kuratis-shetsirva-romualdas-granauskasi/cart.html

ქართველი პროზაიკოსები ლიტვის სემინარზე

ორშ, 15/08/2011 - 20:01.


28 აგვისტოდან 5 სექტემბრამდე ლიტვის საკურორტო ქალაქ პალანგაში ტრადიციულად საერთაშორისო ლიტერატურული სემინარი ჩატარდება და მასში მონაწილეობას ქართველი პროზაიკოსი ქალები მიიღებენ.

წლევანდელი ლიტვური სემინარი გასული წლებისგან იმით გამოირჩევა, რომ აქცენტი გაკეთდა არა პოეზიაზე, არამედ პროზაზე და თანაც პროზაიკოს ქალებზე. ლიტვური ენის სპეციალისტმა, მთარგმნელმა ნანა დევიძემ, ლიტვურ მხარეს ხუთი ქართველი პროზაიკოსი ქალის შემოქმედება წარუდგინა – თეონა დოლენჯაშვილის, მაკა ლდოკონენის, თამთა მელაშვილის, ნინო ტეფნაძის და მარიამ ბექაურის. ლიტვური მხრიდან მათი მასპინძელი ქალები იქნებიან – ნიიოლა კლიუკაიტე, ნიიოლა რაიჟიტე, იანინა სურვილატე, მინტარე ადომაიტიტე, ლაურა სინტია ჩერნაუსკაიტე.

ქართველი მწერლები, მთარგმნელ ნანა დევიძის ხელშეწყობით, რომელიც 30 წელია ლიტვური ლიტერატურის ქართულ ენაზე გაცოცხლების საქმეს ემსახურება, ლიტვის ლიტერატურულ სემინარში მესამედ მიიღებენ მონაწილეობას. უნდა ითქვას, რომ 90–იან წლებში საბჭოთა კავშირში შემავალ ქვეყნებს შორის გაწყვეტილი ლიტერატურული და სახელოვნებო კავშირები თანდათან განახლებას განიცდის. ნანა დევიძემ რამდენიმე წლის წინ შესძლო ლიტველ მეგობრებთან 15 წლიანი პაუზა აღედგინა. ვილნიუსში სტუმრად ყოფნისას, მან შესთავაზა კოლეგებს, ლიტვის მწერალთა ფონდის მიერ ორგანიზებულ ტრადიციულ ლიტერატურულ სემინარში, სადაც ყოფილი სოციალისტური ბანაკის ქვეყნების მწერლები იღებენ მონაწილეობას, საქართველოც ჩართულიყო. სემინარის ქართული მხარის კოორდინატორიც სწორედ ის არის.

„ლიტვის ლიტერატურულ სემინარში მონაწილეობას იღებენ პოლონეთის, ფინეთის, ესტონეთის, უკრაინის ლიტერატორები და მისი მიზანი ამ ქვეყნებში მიმდინარე ლიტერატურული პროცესების გაცნობა და მწერლებს შორის კავშირის აღდგენა არის. სემინარი ყოველ წელს რაიმე კონკრეტულ თემატიკაზე აკეთებს ორიენტაცის. წლევანდელი სამუშაო თემა ლიტერატურაში ასახული სოციალური პრობლემატიკა იქნება. სამი წლის წინ, ჩემს კოლეგებს ვუთხარი: საქართველოც ჩაკეტილ წრეშია. ქართულ ლიტერატურას ევოპაში არ იცნობენ. ყველა ლიტერატურული პროცესი ჩვენშივე დუღს და იხარშება და იქნებ ლიტვის ლიტერატურულ სემინარში ქართველი მწერლების ჩართვა საინტერესო იყოს. ისინი მართლაც დაინტერესდნენ ქართული ლიტერატურით და პირველ დელეგაციაში პოეტები გაგა ნახუცრიშვილი, დათო რობაქიძე, ამირან სიმონიშვილი მონაწილეობდნენ. ხოლო შემდეგ სემინარზე მიწვეულები იყვნენ ეკა ქევანიშვილი, რუსუდან კაიშაური, ელგა გოჩიაშვილი, ირაკლი კაკაბაძე. გიორგი ლობჟანიძემ წასვლა ვერ მოახერხა, თუმცა მისი ლექსები ითარგმნა.“ – ამბობს ნანა დევიძე.
ტრადიციულად, ლიტერატურულ სემინარს კოორდინირებას ლიტვის მწერალთა კავშირი და მისი თავმჯდომარე, პოეტი იონას ლინიაუსკასი უწევდა. წელს ლიტვის მწერალთა კავშირს ახალი თავმჯდომარე ჰყავს, თუმცა იონას ლინიაუსკასი პროექტის ხელმძღვანელობას ისევ აგრძელებს. ხოლო სემინარის დიასახლისი პროზაიკოსი ბირუტე იონუშკაიტე იქნება.

სემინარისთვის ნანა დევიძემ მოამზადა, როგორც ქართველ პროზაიკოსთა მოთხრობების ბწკარედული თარგმანები, ასევე ლიტველების, რომლებზეც ქართველმა მწერლებმა უნდა იმუშაონ. თეონა დოლენჯაშვილმა უკვე დაიწყო მუშაობა ნიიოლე რაიჟიტეს ტექსტზე „უცნობი ქალი ძველ ფოტოსურათზე“, რომელიც სამუზეუმო არქივის ფოტოსურათიდან რეალობაში გადმოსული–გაცოცხლებული ქალის ისტორიას მოგვითხრობს. „ლიტერატურულად ამ ტექსტს მე უნდა შევასხა ხორცი. გამომდინარე იქიდან, რომ ბწკარედული თარგმანია, მწერლის ტექნიკა არ ჩანს, თუმცა ერთი შეხედვით არც ისე თანამედროვე ტექსტია. მე–19 საუკუნის ექსპონატები მუზეუმიდან იკარგებიან და თანამედროვე ვილნიუსში იწყებენ სიცოცხლეს. ეს მცირე ფორმატის მოთხრობაა და ჩემთვის საინტერესო იქნება მისი ავტორის გაცნობა.“ – ამბობს თეონა დოლენჯაშვილი, რომელიც ლიტვის სემინარზე თავისი ცნობილი მოთხრობით „ფიდაი, ანუ ამინე სამიდან ექვსამდე“ იქნება წარმოდგენილი.

მაკა ლდოკონენმა ლიტვური პროზის გაცნობა სწორედ ამ სემინარით დაიწყო, სადაც ნიოლე კლიუკაიტეს მოთხრობა უნდა თარგმნოს, რომელსაც სავარაუდოდ „ცრემლებს“ დაარქმევს.

„თარგმანი თითქმის დავასრულე. საინტერესო მოთხრობა არის. ეს არ არის დასრულებული ამბავი, უფრო ემოციებზე აგებული, სიტყვაკაზმული თხრობაა, რომელსაც ქართულ „ჩემს“ სტილს ვარგებ, ანუ თხრობის მანერას. მოთხრობაში ჩრდილოური სუსხი იგრძნობა.

ასეთ სემინარში მონაწილეობას პირველად ვიღებ და ვთვლი, რომ ძალიან საინტერესოა, რადგან ბევრ ადამიანს გავიცნობ. ახალ ქვეყანაში ჩასვლა, თავისთავად ახალი ემოციებია. ამ შემთხვევაში კი თელი კვირის მანძილზე ლიტერატურასა და ხელოვნებაზე ვისაუბრებთ, ვიცხოვრებთ ლიტერატორების სასტუმროში, გავიგებ რაზე წერენ ლიტველი ქალები, როგორ ფიქრობენ, რა ტენდეციებია მათთან პრიორიტეტული მცირე პროზაში. იმედი მაქვს საინტერესო იდეებით დატვირთულები დავბრუნდებით. მართალია,ლიტერატურულ გადატრიალებას ვერ მოვახდენთ, მაგრამ ახალ იმპულსებს მაინც შევმატებთ ქართულ ლიტერატურულ პერიოდიკას.“ – ამბობს მაკა ლდოკონენი.

რაც შეეხება ლიტვის საზღვაო ქალაქ პალანგას, სადაც კომუნისტების დროინდელი მწერალთა სახლი მოგვიანებით ერთ–ერთმა ბიზნესმენმა აღადგინა და კერძო სასტუმროდ აქცია, ტრადიციულად უმასპინძლებს მწერალთა ფორუმს. ეს ის შემთხვევა არის, როცა სასტუმროს მეპატრონის კეთილი ნებით, კომუნისტების დროინდელ მწერალთა სახლს ყველა ძველი ფუნქცია შეუნარჩუნდა და მუდამ ღია არის დასასვენებლად თუ სამუშაოდ ჩასული მწერლებისთვის. სემინარის ბოლოს კი, ქალაქ პალანგას კლუბი ლიტერატურულ საღამოს უმასპინძლებს, სადაც დასწრება ქალაქის ნებისმიერ სტუმარს შეუძლია და ლიტერატურულ საღამოსთან ერთად, მხატვართა გამოფენაც იმართება. გასულ წელს იქ ქართველი მხატვრის ქეთი მატაბელის შემოქმედებაც იყო წარმოდგენილი.


ბმული:
* http://www.sciencelib.ge/node/2014

რე­ნა­ტა შე­რე­ლი­ტე

სარკის ზედაპირ­ზე

ლიტვურიდან თარგმნა ნანა დევიძემ, 2008


გზა ვაფ­ლის პირ­სა­ხო­ცი­ვით ნა­ზი იყო.

მი­წი­დან ამ­ო­ხეთ­ქი­ლი ბა­ლა­ხის სვე­ლი ღე­რო­ე­ბი კა­ბის კალ­თებ­ზე ეკვ­რო­და. ხელ­ში ფეხ­საც­მე­ლე­ბი ეჭ­ი­რა. ჩხვლე­ტია კენ­ჭებს ვერც გრძნობ­და, ისე და­ერ­ბი­ლე­ბი­ნა უხ­მოდ და­ფე­ნილ ხამს, ობ­ო­ბას ქსე­ლი­ვით რომ აუბ­ურ­და თმა და ახ­ლა წამ­წა­მებ­ზე უგ­როვ­დე­ბო­და.

– დე­დი, ნუ წყრე­ბი, ნუ წყრე­ბი დე­დი… – სირ­ბი­ლით მი­უყ­ვე­ბო­და ხვინ­ჭი­ა­ნი გზის პირს და იმ­ე­ო­რებ­და: – არ მინ­დო­და, – სრუ­ტუ­ნებ­და, – რა სა­ზიზ­ღ­რო­ბაა ეს მშრა­ლი ღვი­ნო. მუ­ცე­ლი ამ­ატ­კი­ვა. სა­წოლ­ზე მივ­წე­ქი, ტკი­ვილს რომ გა­ევ­ლო და ჩა­მე­ძი­ნა. არ გა­მიწყ­რე დე­დი…

შედ­გა. მო­ეჩ­ვე­ნა, მინ­დორ­ზე და­ფე­ნილ ფერ­ფ­ლის­ფერ ნის­ლ­ში კარ­მა ისე გა­იჭ­რი­ა­ლა, თით­ქოს ძილ-ღვი­ძილ­ში მყო­ფი დე­და­ბე­რი, ეზ­ო­ში სა­ჭი­რო­ე­ბის­თ­ვის რომ გა­მო­ვი­და, უკ­ან შებ­რუნ­დაო.

– დე­დი, ნუ მიწყ­რე­ბი…

რა­ზამ მსუ­ბუ­ქად, მაგ­რამ მკაც­რად და­იჩხა­კუ­ნა.

– მე… – თვა­ლე­ბი­დან ნა­მი ჩა­მო­ი­ფერ­თხა და გა­ჩუმ­და. ნის­ლ­ში მი­სი დრო­ის კა­რი იღ­ე­ბო­და და იკ­ე­ტე­ბო­და, ოღ­ონდ გო­გო­ნამ არ იც­ო­და, წარ­სუ­ლი იყო ეს თუ მო­მა­ვა­ლი. წა­მის სი­დი­ა­დეს ვერ აღ­იქ­ვამ­და, რად­გა­ნაც სმე­ნას უფრ­თხობ­დ­ნენ ხმე­ბი; წვრი­ლი, მდო­რე კრწი­ა­ლი, ხმა­ჩახ­ლე­ჩი­ლი კა­ტის კნა­ვილს რომ ჩა­მოჰ­გავ­და, უც­ა­ბე­დი გას­რო­ლა თუ რა­ზის ჩხა­კუ­ნი.

– ვაი, იესო! – აღ­მოხ­და გო­გო­ნას და შე­ში­ნე­ბულ­მა მი­მო­ი­ხე­და. ღვი­ნი­სა­გან უხ­ურ­და ცა­რი­ე­ლი მუ­ცე­ლი – მოჩ­ვე­ნე­ბი­თი ბუ­ხა­რი, უს­ი­ნათ­ლო და უც­ეცხ­ლო.

ფრე­ნა მო­უნ­და. სურ­და, გა­ყი­ნუ­ლი, უძ­რა­ვი ჰა­ე­რი ხე­ლის მკვეთ­რი მოძ­რა­ო­ბით გა­ე­პო. ფრე­ნას იქ­ნებ გა­მო­ეს­ყი­და რა­ღაც, რაც ჯერ ვერ გა­ე­აზ­რე­ბი­ნა, მაგ­რამ გრძნობ­და, რომ ის მას­ში გა­ყურ­სუ­ლი­ყო. სახ­ლამ­დე კი ცო­ტა­ღა დარ­ჩა, გა­და­ივ­ლი­და მე­ზობ­ლის ბოს­ტანს, სა­დაც ცის­ფ­რად ყვა­ო­და კარ­ტო­ფი­ლი და შინ ამ­ოჰ­ყოფ­და თავს.

რა­ღა სა­ჭი­რო იყო ფრე­ნა?

ფეხ­სა­ლაგ­თან ქრის­ტე­სის­ხ­ლას ტერ­ფე­ბი შე­აწ­მინ­და და გა­უკ­ვირ­და, რომ აქ­ამ­დე ვერ ამჩ­ნევ­და, რო­გორ მოს­დე­ბო­და ეს ბა­ლა­ხი აქ­ა­უ­რო­ბას.

ფეხ­სა­ლა­გის შე­ღე­ბუ­ლი კა­რი­დან გა­რეთ იჭ­რე­ბო­და ნის­ლ­ზე მუ­ქი ლურ­ჯი კვამ­ლი. მაგ­რამ მას არც ყა­ლი­ო­ნის, არც სი­გა­რე­ტის მძაფ­რი სუ­ნი არ უგრ­ძ­ვ­ნია. ვის უნ­და მო­ე­წია აქ, ახ­ლა, დი­ლის ხუთ სა­ათ­ზე, რო­ცა მზე ჯერ არ ამ­ოწ­ვე­რი­ლი­ყო, რო­ცა ხის კენ­წე­რო­ე­ბი ცივ ნის­ლ­ში ირ­წე­ოდ­ნენ?!. გა­ნავ­ლის სუ­ნიც არ იდ­გა. გან­თი­ა­დის სი­ლურ­ჯე­საც არ სურ­და მი­წა­ზე დაშ­ვე­ბა.

გო­გო­ნამ შე­შის საწყობ ფარ­დულს ჩა­ურ­ბი­ნა.

სახ­ლის შა­ვი ღრი­ჭო­ე­ბი­დან გა­რეთ აღ­წევ­და დი­დი ხნის ჩა­ლა­გე­ბუ­ლი ლო­გი­ნის სუ­ნი, ქა­ფუ­რის სპირ­ტის, ოფ­ლით გაჟ­ღენ­თი­ლი ბამ­ბა­ზი­ის სიმ­ძა­ღე და მძი­ნა­რე­თა მშვი­დი სუნ­თ­ქ­ვა…

ამ­ან დაკ­რ­ძალ­ვა გა­ახ­სე­ნა, რო­ცა გვირ­გ­ვი­ნებს გამ­ხ­მა­რი წიწ­ვე­ბი სცვი­ვა და რკი­ნის კარ­კა­სი მეჩხე­რი კბი­ლე­ბით იღ­ი­მის. ხო­ლო სა­საფ­ლა­ოს ყოვ­ლის­მ­შ­თან­თ­ქ­მე­ლი სი­ლა ყრუ შხრი­ა­ლით ყლა­პავს სა­სახ­ლის მაქ­მა­ნებს.

ეს ყვე­ლა­ფე­რი ჰგავ­და და­სას­რუ­ლის მო­ახ­ლო­ე­ბას, და­საწყი­სის თვალ­ყუ­რის მი­უ­დევ­ნებ­ლად.

უამ­რა­ვი სა­გა­ნი, ერ­თი შე­ხედ­ვით სა­შინ­ლად ბა­ნა­ლუ­რი, პრე­ტენ­ზი­ას აც­ხა­დებ­და და­საწყის­ზე; კარ­ტო­ფი­ლის ცის­ფე­რი ყვა­ვი­ლე­ბი, მზით გა­და­წით­ლე­ბუ­ლი კა­რის სა­ხე­ლუ­რი, ყვი­თე­ლი ფარ­ს­მან­დუ­კე­ბი, სარ­და­ფის სარ­კ­მელ­ში გაჩ­რი­ლი კრცხი­ლის წვე­რის­მაგ­ვა­რი ძენ­ძი, გზის მო­სახ­ვე­ვი – გა­ცო­ფე­ბუ­ლი იას­ა­მა­ნი, რომ­ლის მიღ­მა, სიზ­მარ­ში, ჭვრეტ­და, წი­თელ სა­მოს­ში გა­მოწყო­ბილ ბოს­ტ­ნის საფ­რ­თხო­ბე­ლას აუჩ­ქა­რებ­ლად, მაღ­ლა რომ სწევ­და ჯერ ერთ, ნამ­დ­ვილ და მე­რე მე­ო­რე, წარ­მო­სახ­ვით, ფეხს და მტვერ­ზე სხვა­დას­ხ­ვაგ­ვარ ნაკ­ვა­ლევს ტო­ვებ­და.

და არც ერ­თი არ იყო არც პირ­ვე­ლი და არც ბო­ლო.

გო­გო­ნა ბა­ლახ­ში ჩაჯ­და.

ბა­ლა­ხის წა­მა­ხუ­ლი წვე­რე­ბი ნემ­სე­ბი­ვით ეს­ო­ბო­და შიშ­ველ ბარ­ძა­ყებს.

გო­გო­ნას გა­ე­ცი­ნა.

ჩხვლე­ტამ გა­ახ­სე­ნა ტე­რა­რი­უ­მის მაგ­ვა­რი საპ­რო­ცე­დუ­რო კა­ბი­ნე­ტი, სა­დაც ახ­ალ­გაზ­რ­და, ლა­მა­ზი ქი­რურ­გი, რო­მე­ლიც ელ­ვის პრეს­ლის ჩა­მოჰ­გავ­და, აპ­ენ­დი­ცი­ტის ოპ­ე­რა­ცი­ის მე­რე ძა­ფებს უღ­ებ­და. გო­გო­ნას უკ­ვირ­და, ქი­რურ­გი წა­რა­მა­რა რომ წით­ლ­დე­ბო­და. ეგ­ო­ნა, პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლუ­რი გულ­მოდ­გი­ნე­ბის გა­მო მოს­დი­ო­და ასე.

ტკი­ო­და, ისე ტკი­ო­და, თით­ქოს ძა­ფებს კი არა, უწვ­რი­ლეს ძარ­ღ­ვებს აძ­რობ­დ­ნენ. მე­რე თვა­ლე­ბი და­ხუ­ჭა იმ იმ­ე­დით, რომ მოხ­დე­ბო­და სას­წა­უ­ლი და ქი­რურ­გი ხა­ვერ­დო­ვა­ნი ბა­რი­ტო­ნით ამ­ღერ­დე­ბო­და: “Lovemetender, lovemetrue“. ეს, რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, არ­ა­ფერს შეც­ვ­ლი­და, მაგ­რამ ხომ შე­იძ­ლე­ბო­და შე­ჩე­რე­ბუ­ლი­ყო წა­მი, ილ­უ­ზი­ებს და­მო­ნე­ბუ­ლი.

კო­ინ­და­რი ზღვის ბა­ლა­ხი­ვით და ნა­პირს შერ­ჩე­ნი­ლი უს­ი­ცოცხ­ლო შლა­მი­ვით სვე­ლი იყო. მან ხე­ლი გა­და­უს­ვა ბა­ლახს და გა­და­აწ­ვი­ნა. ვერ გა­ერ­კ­ვია, რა იყო ეს, ლო­გი­ნი თუ წყლის მო­რე­ვი.

მე­რე მო­ეჩ­ვე­ნა, რომ სარ­კის გა­ყი­ნულ ზე­და­პირ­ზე იწ­ვა.

ყვი­თე­ლი ფოთ­ლე­ბი ნე­ლი ბო­რი­ა­ლით ეფ­ი­ნე­ბოდ­ნენ სარ­კეს და უხ­ი­ლა­ვი მო­ცეკ­ვა­ვის ფეხ­საც­მე­ლე­ბი­ვით უხ­მოდ დას­რი­ა­ლებ­დ­ნენ ზე­და­პირ­ზე. ნელ-ნე­ლა ნეს­ტი აიღ­ეს, დამ­ძიმ­დ­ნენ და თან­და­თან და­ნებ­დ­ნენ მის სიგ­ლუ­ვეს. სარ­კე უკ­ვე აღ­არ ირ­ეკ­ლავ­და საგ­ნებს, ის თა­ვად ფლობ­და მათ.

საგ­ნე­ბით სავ­სე მო­რე­ვი ჩა­მოჰ­გავ­და ავ­ე­ჯით გა­დატ­ვირ­თულ ოთ­ახს, სა­დაც დი­დი ხა­ნია არ­ა­ვის გა­და­ეწ­მინ­და მტვე­რი და სა­დაც ობ­ო­ბას ქსელ­ში გაბ­მუ­ლი, გა­შე­შე­ბუ­ლი ჩრჩი­ლი ნე­ლა ირ­ხე­ო­და.

ის გულ­გ­რი­ლად შეჰ­ყუ­რებ­და ნა­პირ­ზე მდგარ სა­კუ­თარ თავს, რო­მე­ლიც აკ­ვირ­დე­ბო­და, თუ რო­გორ ით­რევ­და წყა­ლი სიღ­რ­მე­ში წიგნს. ეს, ალ­ბათ ელ­ი­ო­ტის პო­ე­ზია იყო. უკ­ვირ­და, რა­ღა ელ­ი­ო­ტი, სა­კუ­თა­რი არ­ა­ფე­რი გაგ­ვაჩ­ნიაო? წიგნს არ უნ­დო­და ჩა­ძირ­ვა, თუმ­ცა ფოთ­ლებ­ზე მე­ტად დამ­ძიმ­და. მი­სი ყდა გონ­და­კარ­გუ­ლი პე­პე­ლას ფრთე­ბი­ვით ფარ­ფა­ტებ­და. ფსკე­რის სიღ­რ­მე­ში მკითხ­ვე­ლის მკაცრ და მომ­თხოვნ მზე­რას ლან­დავ­და და ეს აშ­ი­ნებ­და.

გვერ­დი იც­ვა­ლა. იგრ­ძ­ნო სა­კუ­თა­რი სხე­უ­ლის სიმ­ძი­მე და უმ­აქ­ნი­სო­ბა.

ეს­მო­და სიტყ­ვე­ბი, რო­მელ­საც სა­ოც­რად ნაც­ნო­ბი ტემ­ბ­რის ხმა წარ­მოთ­ქ­ვამ­და. მე­რე კარს ებ­ღა­უ­ჭე­ბო­და და ხე­ლის­გულ­ში ციც­ქ­ნა ხიჭ­ვე­ბი ეს­ო­ბო­და. თავ­ში კი მე­ქა­ნი­კუ­რი ჩი­ტი­ვით ქან­ქა­რებ­და აზ­რი, რომ ყვე­ლა­ფე­რი იყო ლო­გი­კუ­რი და უს­ა­მარ­თ­ლო.

ზე­წარს ვა­ლე­რი­ა­ნის სუ­ნი აღ­არ უდ­ი­ო­და. მო­კუნ­ტუ­ლი გრძნობ­და, რო­გორ უჭკ­ნე­ბო­და სხე­უ­ლი და უგ­უ­ნუ­რი ცხო­ვე­ლი­ვით ცახ­ცა­ხებ­და.

– დე­დი, არ გა­მიწყ­რე…

მუ­ცე­ლი ის­ევ ტკი­ო­და, ოღ­ონდ ღვი­ნი­სა და არა წი­ნა­სამ­შო­ბი­ა­რო სპაზ­მე­ბის გა­მო. ამ­ან ცო­ტა და­ამ­შ­ვი­და, ტბა­ში ჯერ კი­დევ არ ჩა­ძი­რუ­ლი­ყო წიგ­ნი, არც ზე­წარს უდ­ი­ო­და ვა­ლე­რი­ა­ნის სუ­ნი. და­სას­რუ­ლი არ ჩქა­რობ­და. ის ხა­ვერ­დო­ვა­ნი ხმით ღი­ღი­ნებ­და: “Lovemetender…”

– უფ­ა­ლო! – ლო­გი­ნის სით­ბო­გა­მო­ყო­ლილ­მა ხე­ლებ­მა გო­გო­ნა წა­მოს­ვა. მან დამ­ძი­მე­ბუ­ლი ქუ­თუ­თო­ე­ბი ას­წია და დე­დის უკ­მა­ყო­ფი­ლო სა­ხეს წა­აწყ­და. – რა სუ­ლე­ლი ხარ! აქ რამ და­გა­ძი­ნა? ახია შენ­ზე ფილ­ტ­ვე­ბის ან­თე­ბა!

მან გო­გო­ნა შე­ა­ჯან­ჯღა­რა და ღა­მე­უ­ლი სიზ­მ­რე­ბი და­ურ­ღ­ვია.

– თვა­ლებს ამ­ოვ­ჩიჩ­ქ­ნი იმ ძრო­ხას. ვე­ღარ გა­ბე­დავს და­გათ­როს და გაგ­რ­ყ­ვ­ნას. შენც კარ­გი ვინ­მე ხარ. რას დაბ­რ­ძან­დე­ბი იმ­ას­თან?!

შე­ჯან­ჯღა­რე­ბუ­ლი გო­გო­ნა კან­კალ­მა აიტ­ა­ნა, იგრ­ძ­ნო, ჟრი­ალ­მა შიშ­ვე­ლი ფე­ხე­ბით ზურ­გ­ზე ჩა­ურ­ბი­ნა და შეც­ბუ­ნე­ბულ­მა ღი­მი­ლით ჩა­ი­ჩურ­ჩუ­ლა: – ნუ მიწყ­რე­ბი, დე­და!

სამ­ზა­რე­უ­ლო­დან შემ­წ­ვა­რი კარ­ტო­ფი­ლის სუ­ნი აღ­წევ­და. საკ­ვა­მუ­რი­დან გუნდ-გუნ­დად ამ­ო­მა­ვა­ლი კვამ­ლი ჩა­მოჰ­გავ­და აზრს – ჯი­უტ­სა და და­უ­ო­კე­ბელს.

დე­დამ ვედ­რო­ე­ბი აახ­მა­უ­რა. ერთ-ერთ­ში სა­წუ­რი ჩაბ­რა­ხუნ­და…. და გო­გო­ნამ სი­ცი­ვის უკ­ა­ნას­კ­ნელ შე­ხე­ბა­სა­ვით იგრ­ძ­ნო, რო­გორ ტო­ვებ­და მო­უს­ვენ­რად ვიბ­რა­ცი­უ­ლი ელ­ექ­ტ­რო­ნუ­ლი ვე­ლი, გან­ც­და, რომ რა­ღაც იყო და დამ­თავ­რ­და, გაქ­რა, გა­შორ­და, და­ვიწყე­ბა­ში ჩა­ინ­თ­ქა…

კი­ბი­სა­კენ გა­ქან­და, რამ­დე­ნი­მე სა­ფე­ხურს აახ­ტა და ბო­ლომ­დე შე­ა­ღო ოთ­ა­ხის კა­რი.

მძი­ნა­რე­თა სუნ­თ­ქ­ვა შე­იგ­რ­ძ­ნო.

კარს რომ ხუ­რავ­და, ერთხელ კი­დევ გა­ხე­და საკ­ვა­მუ­რი­დან ამ­ო­მა­ვალ კვამლს, გა­ი­ფიქ­რა, რომ დე­დას ძა­ლი­ან არ გა­უ­ლან­ძღავს, ალ­ბათ სა­ღა­მო­სათ­ვის შე­მო­ი­ნა­ხა. და­ამ­თ­ქ­ნა­რა და საგ­ნე­ბის შე­უმ­ჩ­ნევ­ლად სიზ­მარ­ში შე­ა­ბი­ჯა.

ამ სიზ­მარს კი ნაღ­დად უნ­და ჰქო­ნო­და თა­ვი­სი სით­ბო, სუ­ნი, ფე­რი და ის­ე­თი­ვე ხელ­შე­სა­ხე­ბი უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო, რო­გორც პა­წია ცხო­ვე­ლე­ბი, რო­გორც კარ­ტო­ფი­ლის ცის­ფე­რი ყვა­ვი­ლე­ბი, მზით გა­და­წით­ლე­ბუ­ლი კა­რის სა­ხე­ლუ­რი, ყვი­თე­ლი ფარ­ს­მან­დუ­კე­ბი, სარ­და­ფის სარ­კ­მელ­ში გაჩ­რი­ლი კრცხი­ლის წვე­რის­მაგ­ვა­რი ძენ­ძი, გზის მო­სახ­ვე­ვი – გა­ცო­ფე­ბუ­ლი იას­ა­მა­ნი, რომ­ლის მიღ­მა, სიზ­მარ­ში, ჭვრეტ­და წი­თელ­კა­ბი­ან ბოს­ტ­ნის საფ­რ­თხო­ბე­ლას, აუჩ­ქა­რებ­ლად, მაღ­ლა რომ სწევ­და ჯერ ერთ, ნამ­დ­ვილ, ფეხს და მე­რე მე­ო­რე – წარ­მო­სახ­ვითს – და მტვერ­ზე სხვა­დას­ხ­ვაგ­ვარ ნაკ­ვა­ლევს ტო­ვებ­და.

ქარ­ში გაშ­ლი­ლი კა­ბის კალ­თე­ბით ის გო­გო­ნას­კენ მი­დი­ო­და. და გო­გო­ნამ იგრ­ძ­ნო: ხე­ლი­დან უსხ­ლ­ტე­ბი­ან პა­წია ცხო­ვე­ლე­ბი, მირ­ბი­ან და ტო­ვე­ბენ მარ­ტოს უკ­აც­რი­ე­ლი გზის მო­სახ­ვევ­თან.

გიორგი ლობჟანიძე

ბირუტე იონუშკაიტეს "ჩუმი ყვავილობა"

ოქტომბერი 06, 2013

დღევანდელ ქართულ ცხოვრებაში ყველაზე დინამიკურად მაინც მთარგმნელობითი პროცესები ვითარდება. ათასი პრობლემის მიუხედავად, ითარგმნება უამრავი წიგნი როგორც დასავლური, ასევე აღმოსავლური ენებიდან. თუმცა ამ ვითარებაში თუ რაიმე ჩავარდნა მაინც არის, ჩვენი უშუალო მეზობელი, კავკასიელი და კიდევ ყოფილი საბჭოთა კავშირის რესპუბლიკების თანამედროვე ლიტერატურის თარგმანის დეფიციტია. ქართველებს თითქოს არ აინტერესებთ, რა ხდება ამ ხალხების მწერლობაში და ის ორიოდე ნიმუშიც, რაც აქა-იქ ამ ქვეყანათა ლიტერატურიდან გაიელვებს ხოლმე ჩვენს პრესაში, სიტუაციას პრინციპულად არ ცვლის.

თავის დროზე, გასული საუკუნის ბოლოს, ბატონი ოთარ ნოდიას ძალისხმევით, დაარსებული მთარგმნელობითი კოლეგია ბევრს მუშაობდა ამ მიმართულებით, დღეს, როგორც ჩანს, მხოლოდ ,,კავკასიური სახლი“ და კიდევ რამდენიმე ორგანიზაცია იღვწის კავკასიისა და ყოფილი მოკავშირე რესპუბლიკების ხალხთა ლიტერატურის ქართულ ენაზე ათვისებისათვის, მაგრამ ეს საკმარისი სრულებითაც არ არის, რადგან ჩანს, რომ საქმეს აშკარად აკლია ცოცხალი კონტაქტები და ინტერესი.
ბირუტე ცხოვრობს პოლონეთში, დაიბადა პოლონეთის იმ ტერიტორიაზე, რომელიც ოდესღაც ეკუთვნოდა ლიტვას, მაგრამ ომის შემდგომ მიაკუთვნეს პოლონეთს. ანუ ეს ის ტერიტორიაა, სადაც ლიტველები დღემდე ცდილობენ შეინარჩუნონ თავიანთი ეროვნულობა, ენა, კულტურა და იქ ძალიან მძაფრი ბრძოლები მიდის...
ნანა დევიძე

მაგალითად, იმავე ,,მთარგმნელობითი კოლეგიის" ძალისხმევით, ადრე სხვადასხვა, როგორც მაშინ უწოდებდნენ, ,,მოძმე რესპუბლიკებში“ რეგულარულად გზავნიდნენ ახალგაზრდა მთარგმნელებს, რომლებიც ადგილზე სწავლობდნენ მასპინძელი ხალხის ენას, ლიტერატურასა და წეს-ჩვეულებებს. სამშობლოში დაბრუნებული ამ ახალგაზრდებიდან კი ზოგი მართლაც ჩინებული მთარგმნელი დადგა.

სწორედ ასე გააგზავნეს ლიტვაში ახალგაზრდა ნანა დევიძეც, რომელიც დღეს ლიტვური ლიტერატურის ლამის ერთადერთი მთარგმნელი ბრძანდება.

ლიტერატორი მაია ჯორჯაძე ნანა დევიძის მთარგმნელობითი საქმიანობის შესახებ რადიო ,,თავისუფლებასთან“ საუბრისას აღნიშნავს:

,,მე მოწმე ვარ ნანა დევიძის მთელი შემოქმედებითი საქმიანობისა დასაწყისიდან დღევანდელ დღემდე ვიცი, რა უძღვოდა აი, იმ შედეგს, რაც დღეს გვაქვს სახეზე, უზარმაზარ ნათარგმნ ლიტერატურას ლიტვური ენიდან და როგორი რუდუნებით, სიყვარულით ეწეოდა ნანა ამ საქმიანობას. რაც შეეხება კონკრეტულად ამ წიგნს: რა თქმა უნდა, ძალიან საინტერესო ავტორია, რამდენადაც მე შემიძლია შევაფასო, ისევ ნანას თარგმანით, მაგრამ მე იქ ნანასაც ვხედავდი და ნანას სიტყვაც მესმოდა, იმიტომ რომ ამ სიტყვას შეჩვეული ვარ, ვიცი, მე მას ვცნობ. ეს არის ძალიან სიღრმისეული, თავისებური, ძარღვიანი ქართული. ამ ქართულის მიღმა კი ვხედავ იმ სამყაროს. ჩვენ იქ ვცხოვრობდით, ამ ხალხთან გვქონდა ურთიერთობა, ის ლანდშაფტი ჩვენთვის ნაცნობია და ნანას ხმა ჩამესმოდა და ვმოგზაურობდი ისევ იმ ჩემს ნაცნობ სამყაროში.“

სტუდენტობიდან მოყოლებული ქალბატონმა ნანამ ლიტვური მწერლობის არაერთი ნიმუში გვითარგმნა, მისი ბოლო ნამუშევარი კი, რომელზედაც ლიტერატორი მაია ჯორჯაძე საუბრობს, ბრწყინვალე ლიტველი მწერალი ქალის ბირუტე იონუშკაიტეს მოთხრობების კრებულია. ეს კრებული – ,,ჩუმი ყვავილობა“, რომელიც ცხრამეტ მოთხრობას აერთიანებს ახლახან დასტამბა ,,კავკასიურმა სახლმა“, ლიტვის რესპუბლიკის კულტურისა და სპორტის განვითარების ფოდნთან არსებული ორგანიზაციის ,,ლიტვური წიგნების“ მხარდაჭერით. კრებულის პრეზენტაცია გასულ კვირას ,,კავკასიურ სახლშივე“ გაიმართა და სასიხარულოა, რომ ამ საღამოს თვითონ მწერალიც ესწრებოდა.

ბირუტე იონუშკაიტე თანამედროვე ლიტვური ლიტერატურის გამორჩეული ფიგურაა. ის ლიტვის მწერალთა კავშირის თავმჯდომარის მოადგილეც არის და საზოგადოებრივ ასპარეზზეც აქტიურად მოღვაწეობს. წეღან ქართული სალიტერატურო პროცესებში ცოცხალი კონტაქტების ნაკლებობაზე რომ მოგახსენეთ, როგორც ჩანს, ეს პრობლემა თავის დროზე ლიტველებმაც იგრძნეს და ამიტომაც სცადეს შეენარჩუნებინათ ორი უმთავრესი ღონისძიება, რაც უკვე თითქმის ორმოცდაათი წლის განმავლობაში რეგულაურად ტარდება ამ ქვეყანაში: ერთი პოეზიის ყოველწლიური ფესტივალი ,,პოეზიის გაზაფხული“ და მეორე „მწერალთა საერთაშორისო სემინარი“. ამ ღონისძიებებზე თანამედროვე ქართველ მწერლებსაც რეგულარულად იწვევენ და რამდენიმე წლის წინათ, მეც მერგო ლიტვური ,,პოეზიის გაზაფხულის“ სტუმრობის პატივი. ბირუტე იონუშკაიტეც, რომელიც აღნიშნული ღონისძიების ერთ-ერთი ორგანიზატორი გახლდათ, სწორედ მაშინ გავიცანი.

ვილნიუსში ერთი ძველი, ულამაზესი ქუჩაა. ამ ქუჩაზე ლიტვური ლიტერატურის ყველა გამორჩეულ წარმომადგენელს თავისი კუთხე აქვს და პრაქტიკულად მთელი ქუჩა ქვეყნის მწერლობის თავისებური და შთამბეჭდავი ექსპოზიციაა. ქუჩის შუაგულში თვალში აუცილებლად მოგხვდებათ კედელზე ამოკვეთილი ნეკერჩხლის ფოთოლი, რომელზეც ბირუტე იონუშკაიტეს სახელი აწერია. ფოთლის ქვემოთ კი მწერლის წიგნებიდან რამდენიმე ციტატაცაა ამოჭრილი.

მთარგმნელმა ნანა დევიძემ რადიო თავისუფლებასთან საუბრისას ბირუტე იონუშკაიტეს შესახებ აღნიშნა:

„ვფიქრობ, რომ ძალიან მნიშვნელოვანია თვითონ ლიტერატურაში ბირუტეს შემოქმედება... და რით არის მნიშვნელოვანი? ბირუტეს ბიოგრაფიით. ბირუტე ცხოვრობს პოლონეთში, დაიბადა პოლონეთის იმ ტერიტორიაზე, რომელიც ოდესღაც ეკუთვნოდა ლიტვას, მაგრამ ომის შემდგომ მიაკუთვნეს პოლონეთს. ანუ ეს ის ტერიტორიაა, სადაც ლიტველები დღემდე ცდილობენ შეინარჩუნონ თავიანთი ეროვნულობა, ენა, კულტურა და იქ ძალიან მძაფრი ბრძოლები მიდის. და იცით რა ხდება? - როდესაც რაღაცნაირად ჩაკეტილი ხარ და მოწყვეტილი მშობლიურ საზღვრებს, ენა შიგვე იხარშება და ბირუტესთან ლიტვური ენა არის თავისთავად ძალიან თვითმყოფადი და საინტერესო. ის ატარებს გარკვეულწილად რაღაც არქაიზმის ელემენტებსაც, ანუ ძველი ლიტვური ენის ძირებიდანაც ამოდის, იყენებს მშობლიური კუთხის ლექსიკას და რაღაც უჩვეულო კუთხით დაგანახებთ იმ სამყაროს. ამას გარდა, ძალიან ხშირად როდესაც ბირუტეს შემოქმედებას ვეცნობი (და ეს ბევრად უფრო დიდია, ვიდრე აქ წარმოდგენილი მოთხრობები), სულ მახსენდება ერთი აფრიკული ტომის სიმღერა: ,,წინ მიდიხარ მშვენიერებაა, უკან წახვალ, მშვენიერებაა, მარჯვნივ წახვალ, მშვენიერებაა, მარცხნივ წახვალ მშვენიერებაა.“
თითქოს ფილმს უყურებ, თითქოს, შენ თვალწინ ფერწერული ტილო იქმნება, თითქოს მუსიკალური ნოტები ყურის ძირში ებმის ერთმანეთს, ახალი მელოდია რომ გააჟღერონ. მოკლედ რომ ვთქვათ, ბირუტეს მოთხრობების კითხვა პერფორმანსის ეპიცენტრში ყოფნას ჰგავს...
მაკა ლდოკონენი

შეუძლებელია ამ სოლიდურმა კრებულმა ბირუტე იონუშკაიტეს სხვა ნაწარმოებების, განსაკუთრებით მისი რომანების წაკითხვის სურვილი არ გაგიჩინოს. ის ისეთი სიღრმით, სიყვარულით გვაცნობს თანამედროვე ლიტვას, ისე საინტერესოდ გვესაუბრება ამ ქვეყნისა და საზოგადოების წინაშე არსებულ პრობლემებზე, რომ მკითხველი თითქოს აქ აღწერილი ამბების უშუალო თანამონაწილე ხდება.

წიგნის რედაქტორ მაკა ლდოკონენი წინასიტყვაობაში აღნიშნავს:

,,თითქოს ფილმს უყურებ, თითქოს, შენ თვალწინ ფერწერული ტილო იქმნება, თითქოს მუსიკალური ნოტები ყურის ძირში ებმის ერთმანეთს, ახალი მელოდია რომ გააჟღერონ. მოკლედ რომ ვთქვათ, ბირუტეს მოთხრობების კითხვა პერფორმანსის ეპიცენტრში ყოფნას ჰგავს.“

მწერლის ნიჭირებასთან ერთად ამის მიზეზი ნანა დევიძის არაჩვეულებრივი ქართულიცაა. და აქ მხოლოდ ლექსიკური მარაგის სიმდიდრეს არ ვგულისხმობ. ნანა დევიძემ შეძლო, თითოეული მოთხრობის ყველა პასაჟი ჩვენამდე განსაკუთრებული სტილური თრთოლვით მოეტანა და ბირუტეს მოთხრობები ქართული მწერლობის ორგანულ ნაწილადაც ექცია.

დასანანია, რომ თვითონ მწერალი ქართულად ვერ შეძლებს წაიკითხოს თავისი მოთხრობები, რათა იგრძნოს, ნანა დევიძის წყალობით, როგორ იქცა იმაზე არანაკლებ მნიშვნელოვან ქართველ მწერლადაც, ვიდრე ის მშობლიური ლიტვური ენის სტიქიაშია. ჩვენ კი ბირუტე იუნოშკაიტეს ეს წიგნი გვიტოვებს იმედს, რომ მალე მისი რომანების ქართულად წაკითხვის საშუალებაც გვექნება.

ბმული:
* https://www.radiotavisupleba.ge/a/library/25127487.html