ანდრო ბუაჩიძე
ძე - შეცთომილი"და შევიდა სახლსა"
მათეგამიჭირდება, ვიცი, უკვე ასე გაგნება,
რადგან ყოველთვის მიჭირდა და ახლაც კი მიჭირს,
ნუთუ როდესმე მე უშუალოდ მივალ საგნებთან
და გაირკვევა ჩემთვის რწმენა, სინათლე, იჭვი.
ნუთუ როდესმე გაიღება ბოლოს და ბოლოს
კარი და სახლში შუაღამით უჩუმრად შევალ,
თუნდაც ეს იყოს სიზმარ-ცხადი მხოლოდ და მხოლოდ,
რომელიც ვიცი უსათუოდ მომაფენს შვებას.
ყველამ ხომ სახლი დავკარგეთ და იგივე სახლი
აღარ გვაქვს უკვე, საიდანაც გამოგვაძევა
ტლანქმა წყვდიადმა და ამიტომ დავდივართ ნაღვლით,
და ამიტომაც გავემართეთ სახლის საძებრად;
იქნებ ეს სახლი ცხოვრებაზე უფრო მეტია
და ამიტომ გვსურს დაბრუნება იმ ოთახებში,
სადაც რატომღაც თავიდანვე ვერ დავეტიეთ
და საიდანაც წამოვიღეთ მწარე ნაღველი...
სხვა სამყოფელს რომ დავეძებთ და ოდნავ გვეცნობა,
იქნებ ყოველი შეერთება არის შეცდომა
საბედისწერო და მერე კი იმას ვინანით,
ვინც შევითვისეთ და გვეგონა მისი გვესმოდა
და სულ ასე ვართ უკანანი ანდა წინანი.
სახლი, რომელშიც ვეღარასდროს ვეღარ ვბრუნდებით
გამოღწეულნი, რომლის თავზეც ბრწყინავს ცთომილი,
და თავიდანვე უხილავი გვადევს ხუნდები,
და თვითოეული ჩვენთაგანი ძე - შეცთომილი
იბადება და ამას ტანჯვით იგებს გვიანღა,
და გულუბრყვილო არის ჩვენი კარზე კაკუნი,
რადგან როდესაც გვეკითხება ვინმე: ‘ვინა ხარ?~
არ ვიცით, მაგრამ ამ არცოდნას ჩვენთვის ვინახავთ
სახლდაკარგულნი.
თითქოს საგნებზე გადაივლის ჩრდილი ცხოვრების
ისე ვშორდებით ერთმანეთს, რომ ვერ ვეთხოვებით,
არადა ერთხელ ხომ ვისწავლეთ გამოთხოვება;
მაგრამ ცხოვრება არ ვიცოდით მაშინ, ცხოვრება...
ისევ ვბრუნდები ამაღლების ქუჩაზე, სადაც
ჩემი სათავე მივატოვე, მშვიდი და სადა,
ისევ ვბრუნდები ამაღლების ქუჩაზე, სადაც
სახლზე დაფენილ მწუხრის ჩრდილმა ხავსივით მზარდა,
ისევ ვბრუნდები ამაღლების ქუჩაზე, სადაც
დასაბრუნებლად და სამყოფოდ ყოველთვის მზად ვარ,
ისევ ვბრუნდები ამაღლების ქუჩაზე, ბედად
აქვეა დედა, ბინდბუნდივით შემდგარი დედა,
მაგრამ სხვები კი არ არიან, ისიც არ ვიცი
საით წავიდნენ და რა ერგოთ წასულებს ხვედრად.
და თუნდაც ღამის ფსკერზე როგორ ყრია ეჭვები
ანდა შიშები შეუმჩნევლად გამორიყული,
ძაღლების ყეფით ღამეების უხმოდ მბეჭველი
დრო ნელა გადის და აივნის ბრწყინავს რიკული.
იქნებ ასეთ დროს ანათებენ ჩუმი ცოდვები
ფოსფორისებრი შინაგანი მწვანე ნათებით,
და კაცი ძილში საკუთარ თავს უახლოვდება,
და ზოგჯერ ცრემლსაც კი იშორებს მწარედ დადგენილს.
ო, როგორ ყრია არა მხოლოდ ეჭვები, ტანჯვაც,
და ისიც, ისიც იმ მომწვანო სხივით ანათებს,
და ძილ-მღვიძარე კაცი ბოლო სუნთქვასაც ხარჯავს,
თავისთავშივე სანამ ცოდვას გადამალავდეს.
მერე ღამეში უცაბედად იღვიძებს ვნება,
ქალიც და კაციც ცდილობს ქენჯნა ვნებით წარხოცოს,
ეჭვებთან ერთად ეს ცოდვებიც თანდათან დნება
და თან მიჰყვება ტკივილნარევ მათ სიავხორცეს.
რა უბრალოა სვე და ბედი ადამიანის
და მის სიღრმეში რა უბრალო სინათლე სჭვივის,
ის საღამოა, ქუჩაზე რომ გადაიარა
ან სამარილე მაგიდაზე ან ჩრდილი ჭიქის.
და როგორ მინდა რომ შევეხო უბრალოებას,
ეს ყოველივე გახდეს ჩემთვის ხელშესახები,
უნდა შეჩერდეს ეს საღამო, როგორც დროება
და ჩემს შიგნითაც ჩამოღვაროს თავის ნაღველი.
რა უბრალოა სვე და ბედი იმ კაცის, ვისაც
ამ მაგიდაზე ეწყო წიგნი და სიგარეტი,
არც შეუნიშნავს მას ღამეში უჩუმრად მღვიძარს,
ოთახი როგორ ნათდებოდა სავსე მთვარეთი.
ამ კაცმა თავის სინანული მიანდო სასმელს
გასაქარვებლად და დარდი აქვს გაქარვებული,
და მთვრალმა ისე ჩაიძინა, რომ მთვარე სავსე
შუბლს უნათებდა სახლებს შორის დაქანებული...
ისევ ის წყნარი ოთახია, ჩუმი ჭერია,
ფანჯრიდან სიო უბერავს და კარი ჭრიალებს,
და თუმც იმ კაცის კვალი არსად არ დარჩენილა,
ღამეში მაინც მისი ცრემლი გაიბრჭყვიალებს.
და ზოგჯერ ისეც, ისეც ხდება რომ იღუპება
ადამიანი. კატასტროფის ჟამს ეჯახება
მანქანა ხეს და ვეღარ ასწრებს თვალის გახელას
ჩაძინებული, მაშინათვე სწყდება სუფევას
ამქვეყნიურს და გაკვირვება მიაქვს რამხელა...
დედა, ხომ ხედავ რომ არ ჰყოფნის მხოლოდ დედობა
ამ განსაცდელის გაქარწყლებას ჩვენ რომ გვერგუნა,
და თვითონ დედებს ხშირად იპყრობთ უიმედობა,
თუმცა კი საფრთხის კართან დგანან მაინც ერთგულად,
მაინც ერთგულად დგანან, მაგრამ ამ ერთგულებას
ზოგჯერ საყრდენი ეცლება და ძალა უქრება,
რადგან არავინ იცის ხვედრად რა ერგუნება
ძე - ცთომილს, რად სდევს ბედისწერა მას განუყრელად.
დედა, ამ ქალაქს რომ ვუყურებ ასე მგონია,
რომ ეს ქალაქი რომაული თეატრონია,
ყველანაირი ბედ-იღბალი აქ ინასკვება
და როცა ვინმე თავს იკლავს და მიწას ასკდება,
თვითონვე ირჩევს თვითმკვლელობის ადგილსამყოფელს,
მერე მის ხსოვნას გვირგვინებით იქვე ამკობენ.
დედა, ამ ქალაქს რომ ვუყურებ ასე მგონია,
ვისთვის ცხოვრება მორევია, ვისთვის - ფონია,
რომელსაც ეძებს და პოულობს ხელისცეცებით
ამ მდინარეში და განაგრძობს გზას ღვთის შეწევნით,
ხოლო ვისთვისაც ცხოვრებაა მხოლოდ მორევი,
ის იძირება კვლავ ჯიუტი განმეორებით.
მამა გვასწავლის სიკვდილს. მამის მკრთალი ნაკვთები
უცხოა, მაგრამ ვინც შეიგრძნობს, უნდა უწყოდეს,
არ შეიძლება რომ ბოლომდე გაგიუცხოვდეს
მამა. და როცა დრო გაივლის წელზე ნაკლები
თითქოს ვცოცხლდებით, ისე როგორც მკვდარი პეპლები,
და ვხვდებით ყველა უკვე მამისმაძიებლები...
ისევ ვეშვები სოლოლაკის დაღმართზე, ისევ,
სადაც სახლების წინ ქანაობს ირიბი სივრცე,
დავექანები ამაღლების დაღმართზე კვლავაც
და ქვაფენილზე ელნათურა სინათლეს რკალავს,
და მე იმ რკალში ვდგავარ და შიგ ვათავსებ წარსულს,
ვდგავარ კარგახანს და რკალიდან გამოსვლა არ მსურს.
და რატომ გვინდა რომ ვეძებოთ რაღაც დედური
სხვაგან, სხვა ქალში, რასაც ახლავს ვნებაც და ურვაც,
თითქოს ვიღაცის ამ ჩანაფიქრს თვითონ ვემდურით,
უცნაურია, ეს ვნებასთან შერწყმული მდურვა.
უცნაურია, რაღას ერწყმი, თუკი ემდური,
მომდურავისთვის გაიხსნება მაინც წიაღი,
არც თბილი სიტყვა არ დაგცდება, არც საყვედური
მტკვარს გაჰყვებიან თოლიები მჭახე წიაქით.
იქნებ ცხოვრება ცთომილება არის მედინი,
მსგავსი ოთხივე მხარისა და გზაჯვარედინის;
ოთხივე მხარეს ცხოვრებაა; მხოლოდ ცხოვრება,
რომელიც გვიან ერთნაირად გვეუცხოება.
და ვეძებთ ვიწრო გასასვლელებს და მეხამრიდებს,
რომ გვირაბიდან სინათლეზე მალე გავიდეთ.
რაღა აზრი აქვს ამ გზებსა და გზაჯვარედინებს,
საითაც გინდა იქით წადი, იქით ედინე.
ისევ ვბრუნდები ამაღლების ქუჩაზე, სადაც
იქ ჩემს ძველ სახლში ყოველ ნივთსა და ყოველ საგანს
ეფინა ჩრდილი. მე ვბრუნდები ისევ იქ, სადაც
დაიწყო ჩემი საკვირველი მყოფობის საგა;
ისევ ვბრუნდები ამაღლების ქუჩაზე, ბედად
აქვეა დედა, სოლოლაკის მწუხრში დგას დედა,
აქვე დაიწყო სინანული და ჩემი თრთოლვა
გრძელდება დღემდე, ალბათ მერე ისევ აქ მოვალ
და ისევ წავალ, არ ვყოფილვარ ადრე ვითომაც,
და ყოველივე იყო მხოლოდ შემთხვევითობა...