ვახტანგ ღლონტი
***
აი, განთქმული ჩვენი პარნასიც;
ხან ფიდოს როა, ხანაც ფარნასი,
ხან ორივესი, ხან არავისი...
„ცოტა მომცეს და,ვეღარ წავისვი,
შემომეჭამა,თაფლი,სრულიად,''-
გმირი მგოსანი გულმოსულია.
გულმოსულია პატარაც,დიდიც,
გულმოსულების მეტი აქვთ რიდი.
მაგრამ,ძალიანც ნუ გაბრაზდებით,
სულ მზად არიან არამზადები -
გამოგაცლიან ტახტს და სავარძელს,
როგორ მომხდარა დღემდე მრავალჯერ.
ცხრება ბრაზი და ქრება წუმწუმა,
იგესლებიან ახლა ჩუმჩუმად.
სძულთ ნიჭიერებს უნიჭოები -
,,უნაყოფონი,უნიფ..ოები!
ასე შიშველი წინ რას მიძვრება?!''
ასე ურჩიეს ძმებმა,ბიძებმა.
მიდით,ბიძებო,მიდით,ძიძებო,
მიდით დედას და მამას ბიჭებო,
სანამ ღიაა პარნასის კარი,
დაჰკარით ფეხი და შეასწარით -
თქვენზე ღირსეულთ,თქვენზე უკეთესთ,
კარები მაგრად გამოუკეტეთ.
რადგან სულმუდამ გასწრებენ ნიჭით,
სამაგიეროდ თქვენ სხვა გზა იცით
და,ღვთის მაგიერ,თავს თავად წყალობთ,
,,რა დრო-ს(ლ)ექსია,ჩაიწი,ქალო!''
სძულთ უნიჭოებს ნიჭიერები -
,,ამპარტავნები,ბიწიერები!
რა მოხდა,თუკი ნიჭიერია;
ჩვენში სუყველა ჩინ-ციერია...
(შექსპირთან!) დიდი არაფერია,
თან,რომ წერს,საქმით იმის მტერია...
თუ არ უტაცე ხელი აღვირზე
ისე სალამს არ ჩამოგაღირსებს.
არც ჩვენ ვართ უფრთო და უპეგასო,
ერთი სალამი რაა,შე კაცო?!''
სძულთ უნიჭოებს უნიჭოები -
,,ჯობდა დოლაბის ქვა გამომება
და ის მეთრია,თრევას ამისას...
ვერც თვითონ მიდის,არც მე გამიშვა;
სხვებმა დაიპყრეს ჩემი მწვერვალი,
თან არც ღმერთი ჩანს ჩემი მწე-რალი.
თვით ჰონონარის გამო-მწერალიც,
ეს ბუღა-ლტერიც,მიბღვერს ჰონორით;
მიტომ დავდივართ მუდამ ორორი
და ვწერთ(საჩივრებს!) მუდამ ათათი.
კლასიდან კლასში ,,ბრინჯოც'' გადადის,
ჩვენ კი ერთ მერხზე ისე დავბერდით,
ჯერ არ გვინახავს - ბანა,შატბერდი...
რიო,პარიზი და ნეაპოლი,
დაგვცინის შვილი,გვაგინებს ცოლი -
დღენათმენი და ღამენათევი...
ჩვენ,მაინც გვინდა,ვნახოთ ათენი!
თუმც ვინ გვაღირსებს ძვირფას საგზურებს,
სიტყვა ,,სამშობლოც'' კი შეგვაძულეს;
ჩვენი ტაძარი და სალოცავი,
ჩვენც,ჩვენს დაქცეულ სამშობლოსავით,
არ გვცნეს de factod-დ,არც de jure-დ,
მიტომაც ვიბრძვით კოლექტიურად!''
სძულთ ნიჭიერებს ნიჭიერები -
ცას ვერ იყოფენ,მიწიერები,
ისაკუთრებენ მთვარეს,ვარსკვლავებს,
სიყვარულითაც გამოასხვავეს;
ვის ტყავი აძრო და ვინ შემოსა -
იქით მეფემ და აქეთ დემოსმა.
ზოგი აგდია გაჭრილ კარტივით,
ვინ ტუზი გახდა;დიდის პატივით
მოარგეს ტანზე სხვისი ხალათი,
შეუქმნეს მითი ძალისძალათი,
ემსახურება ეტლიც სამეფო...
,,რად უყეფთ ერთურთს,ჰამ-ხანაგებო...
ნუთუ ესაა ამხანაგობა...
არც სახლს გაღირსებთ და არც სარკოფაგს!''-
თათს იქნევს ლომი,მშვიდობის მდომი,
მე მგონი,არც სხვებს უხარით ომი.
ომობენ ისე,თამაშთამაშით,
თანამოლუკმე არ სურთ ჭამაში.
სამწუხაროა მათი ამბავიც,
არც ნიჭი ჰყოფნით,არც სალაფავი!
სძულს უსახელოს სახელგანთქმული -
,,საძაღლეთში აქვს ფესვი გადგმული;
ცოლიც ისა ჰყავს...შვილი მეტია...
ჰოდა,ამ-ჩემის ,,ვორთაპეტიანს'',
რა ემღერება,ჩვენში რომ ითქვას,
ვის უნდა მაგის საქმე ან სიტყვა?!''
სძულს ახალგაზრდას მოხუცებული -
ტახტზე დიდებით მოყუჩებული;
ყოვლის შემცნობი და არვის მცნობი...
,,სად გაიქაჩა სოფლელი სნობი?!
ლამის გაეგოს ფეხქვეშ ქალაქი,
ცოცხალს უკურთხეს ძვალთშესალაგი
უმაღლეს მთაზე,უწმინდეს ცასთან...
მაგრამ,გიჟია,იჩქაროს წასვლა?!
თუმც ვიღას უნდა აწ მაგის ცნობა,
დაფნასაც,შუბლსაც,დაეტყოთ ჭკნობა.
ათობით წელი,რაც კრა და ღობა,
საცაა თავზე წამოემხობა!''-
ახალუხლები უნგრევენ ღობეს,
ცხვირსა და თვალებს უტიფრად ყოფენ,
აინტერესებთ ბებრის ბოსტანი,
(ო,როგორ ითხოვს,აქ მოსატანი,
თავის უფლებას,რითმა-გინება...
თუ ვინმეს,ისევ ჩვენ გვეწყინება,
ჩვენ გვერცხვინება,და არა იმათ...)
,,საქმე არა გაქვს,მოეშვი,ჯიმა,
ამშვიდებს,ერთი ნორჩი,მეორეს -
წადი და სუფთა ქაღალდს ეომე...
ამ გაყვითლებულ ქაღალდის კაცებს
არჩივს არწივიც ვერ გამოსტაცებს!“''
მართლაც,ბებერი როდია უქმად;
,,ჰოპ'' და,ხელში აქვს მოზრდილი ლუკმა.
ღიმილით ხვდება ახალ ავ-ტორებს
და თუ დამარხავს,კვალს არ დატოვებს.
ჭარბად უბოძა ჭრელმა დროებამ
გველის სიბრძნე და უმანკოება.
ეძმაბიძება უნიჭოს,უნდილს,
ვინც ვერ შებედავს გაცრეცილ მუნდირს...
თუ შეეფეთა სადმე ნიჭიერს -
,,რაო...რა მსურსო...ჩემი ბიძიე,
თუ გყავს დედ-მამა...ვინმე,პატრონი...
თავს ლექსით ირჩენ?!- ვაჰ,დრონი,დრონი...''
წადი,ეძიე სხვა რამ ხელობა,
რატომ გიზიდავს ეს თვითმკვლელობა?!.''
შორიდან არ ჩანს,როგორც წესია,
ჩამქრალ ვარსკვლავთა ეს აგრესია.
უნიშვნელოა,რაც ჩანს შორიდან,
გრძელდება სისხლიანი კორიდა...
,,ბარათაშვილი!..'',,პუშკინი!..'',,რემბო!..''
თქვენ ისევ აქ ხართ,ძვირფასო ძმებო,
სხვისი სახელით და სხვისი გვარით.
ჯალათს ჰგონია,დამარხა მკვდარი
და ახლა ტირის,გულწრფელად ტირის,
თურმე ჰქონია გულიც და ტვინიც
და,მასთან ერთად ბერიც და ერიც
თქვენს სადიდებელ ფსალმუნებს მღერის.
მაგრამ,თქვენს ახალ გვარებს,სახელებს,
მალე კვართივით შემოგახევენ;
ისევ ჯალათი და ისევ კუნძი...
ერი და ბერი გამხდარა მუნჯი...
ასჯერ მოგკლავენ,ასჯერ აღდგებით,
ლამაზები და ახალგაზრდები!
სძულთ ბერიკაცებს ახალგაზრდები -
,,ამ ჯარჯამაათს როგორ გაწვდები?!
ქვაც რომ უკოდო,ფუჭად გაცდები.
წყალს არ მოგაწვდის,როცა გაცვდები.
მკვდარს,არ მიგყვება პანთეონამდე...
ცრემლებით ცრემლებს ვერ გამომადენს,
ვინც მონად იშვა - დარჩეს მონადვე!
და თუ კაცია,და არა კასრი,
იაროს,ნახოს ქვეყანა მკაცრი.
დრო მოდგება და გასაცრელს გაცრის;
ვნახავთ,რა დაცხვა ცომისგან კაცი.
ჩვენც თავზე გვესხა წინა თაობა,
მერე მოგჭამა ჭირი ჭაობმა,
მერე დაფასდა ჩვენი წიგნებიც
და,სანამ ჩვენ ვართ,თქვენ ვერ იქნებით!
მეც ვიყავ მშივრად და უსახლკაროდ...
ახლა ბოდიში...უნდა გავქარო,
ძლივს დავითანხმე მეფის მინისტრი,
რაზე?- იმაზე!..რატომ? - იმისთვის!..
ათასი რამე გჭირდება ცოცხალს,
განა ამქვეყნად მეორედ მოხვალ!
რაა მწერლისთვის ორმოცი წელი,
ბევრიც ეძიო,- ვინაა მკვლელი.
შენ შენი რომი ჯერ კიდევ გელის,
ბებრებს რად უნდა გვიშალო ხელი?!
გინდა გავცვალოთ; მე - შენი წლები,
შენ - ჩემი დაფნის დამჭკნარი ძნები,
ყოველღამ შიშის თონეში ვწვები,
შენ კი რა ქალთა მკლავებში ცხვები...
გასაგებია,შენ შენსას ითხოვ,
და საკამათო არცაა თითქოს,
სწორედ ეგაა გულებს რომ გვიფრთხობს;
ვიწროა ხიდი და საცალფეხო,
რომ ჩავიწიო,იქნებ ჩამჩეხო
და,უსაფუძვლო არცაა იჭვი,
ბრალში მეცა ვარ,ასე რომ გიჭირს.
აგერ,შეხედე,ის ორი-სამი,
ჩემი თაობის ხალხია,ძამი,
რაც მაგათ მეფეს ანთხიეს შხამი,
სახლში არ უდგათ მაგიდა,სკამი.
აქვთ ნიჭი,მაგრამ არა აქვთ ჭკუა,
ხომ უნდა მიხვდეს,მწერალი თუა,
რომ კაცი ბედთან თავადვე ტყუა!
ვინ გაასწორა,ძამი,სამყარო...
ისევ ბოდიში...უნდა გავქარო,
მგონი გითხარი,- მიცდის მინისტრი...
რაზე? - იმაზე!..რატომ? - იმისთვის!..
ჩემი პაწია შვილიშვილისთვის
იქნებ...წავგლიჯო...რაღაც(სახლსავით),
რომ არ იწვალოს მერე სხვასავით,
რომ არ დაიწყოს ფრთების სავსავი,
რომ გაიზრდება,პაპის საფლავი
არ შეაგინოს მაგ მამაძაღლმა...
მოკლედ წავედი...თუ გინდა,- მნახავ...
არც სიყვარული,არც სიძულვილი
არ შეიძლება ოდენ სურვილით!''
დიახ,ასეა...ნამდვილად ასე...
რას არ მოისმენთ ამ წმინდა მთაზე.
და რომ არ ელით - უცებ,შემთხვევით,
ვინ არ შეგხვდებათ,ვის არ შეხვდებით:
ქურდებს,არიფებს,ვაჭრებს,მეძავებს,-
წერენ ლექსებს და ერთურთს წეწავენ.
არისტოკრატებს,გლეხებს,პიჟონებს...
ნეტავ რა წყლიდან გამოიჟონე,
რა ფესვებიდან,რა ნაყოფიდან,
თითქოს,ჩვენ ჩვენი არა გვყოფნიდა.
წადი,ეძიე შენი ბილიკი...
არ აგვატირა თავის ლირიკით!''
და ისევ - ლანძღვა,ლიქნი,ქილიკი...
ვინ ვის აქებს და ვინ ვის აძაგებს,
სძულთ ერთად,მაგრამ უყვართ ცალცალკე -
ღმერთი,სამშობლო(წითელიც,ლურჯიც),
მხოლოდ ამათი ამოსაფუნჯი,
მხოლოდ ამათი გადასარჩენი,
ვაი და,თეატრს მიღმა დარჩენილს,
უბედურება,თან რამოდენა,
რომ ვერ ესწრება ამ წარმოდგენას.
ამ ტრაგედიას,ამ კომედიას,
მაგრამ,რას იზამ,ესეც ბედია!
,,პოეტის მტერი არის პოეტი,''
რადგან განთქმულა სივიწროეთი
მრავალხმიანი ჩვენი პარნასი.
ჰკლავენ დროს ენა-კალმის ფხანაში
და,შიგადაშიგ,ჰკლავენ ერთმანეთს.
შემეწიეთ და შემეღმერთმანეთ,
რადგან ყველაზე ნამდვილი მკვდარი
სიტყვაჩაკლული მესიტყვე არი.
ღმერთო,შთამბერე სიტყვა ახალი,
ან განმიახლე ზიზღს შენახალი,
სული,რომელიც მექცა სხეულად
და ახლა მასში გამოხვეულა
ყველა მარცხი და ყველა სიმდიდრე,
რაიც გულგვამზე ამომიტვიფრე.
ან იქნებ ჯობდეს,რომ ამიტაცებ -
სულარაფერი დამრჩეს მიწაზე.
რაც მჭირს,მჭამელი მიწის გამოა,
კუბოც,რომელიც გარეთ გამოაქვთ,
ცარიელია და ზეიმ-ზარიც
ნაადრევია...ვინა გყავთ მკვდარი?!
თქვენ გქონდეთ თქვენი მიწა,სამიწე,
ასე იოლად მე ვერ ჩამიწვენს
ეს ნაკახპარი და ნაგროშალი,
ჩემი საფლავი ისე შორს არი,
ბევრი თაობა დაიწყვეტს მკლავებს,
ვაი,ჩემს მკვლელებს,რა ფუჭად მკლავენ!
უნდა მოვასწრო,ვუთხრა სათქმელი,
ვიდრე არ შთანთქეს ჩემი შთანთქმელი,
ამ მელნისფერი დროის ტალღებმა,
ყველას თავზე რომ მოიყალყება.
მეც ხომ,მელნისფერ ღვინონასვამი,
ყბებში მომიგდო იონასავით,
მელნისფერი ზღვის არქივეშაპმა,
თვისი მძლევი რომ გამოეწაფა.
ცხრა პირი ჰქონდა,ვეშაპს,ცხრა კუდი,
თან - ლაურეატ მწერლის საბუთი,
ზედაც - ვეტერან ჩეკისტის ,,ქსივა''.
ჯერ წვრილფეხობა შემომიქსია,
მერე თავადაც იკადრა ომი,
მაგრამ,მე,სულ სხვა გამოვდექ ცომი.
მძიძგნა,მათრია,უაზროდ,უქმად,
ყელზე დაადგა არამი ლუკმა
და შხამთან ერთად ამომანთხია.
ცამ ჩამომრეცხა ჭუჭყის მანტია,
ცამ მომირჩინა მიწის წყლულები,
მეც ცით მოსარჩლეს ვეჩურჩულები;
- ღმერთო, ხომ გესმის ჩემი ჩურჩული,
ერთხანს აცოცხლე ხრონცი უჩხული -
ნახოს, ვიზრდები როგორ დღითიდღე,
რომ ცრუ გამოდგა მისი სიდიდე.
სხვა ბევრი რამეც გამოდგა ბლეფი...
როდის ტყუოდნენ ძაღლებთან მგლები.
კი, შეიძლება, სცოდავდნენ სხვებთან,
მაგრამ, არასდროს, მამაძაღლებთან!
წყალქვეშა რითმის შტურმან ლუციფერს,
ჩემს ჩასაძირად რაც მიუჯიბეს,
ნეტავ, თუ ეყო ის ოქრო-ვერცხლი?!
ღმერთო, აშორე გეენას ცეცხლი,
კარგი ლექსები წერა ჭაბუკმა
თუმც ჭინკებთანაც ზოგჯერ ჩაბუქნა.
ბუქნა და ბუქნა, მერე და მერე,
რადგან საუფლო ხმებს და სიმღერებს
აქ,ამ მიწაზე, არ მოაქვთ სარჩო;
კარგი პოეტიც (?!) ამიტომ ჩარჩობს.
იჩარჩოს თვისი სულით,სხეულით,
სხვას რაღას ერჩის ეს კურთხეული;
რა თვისდა ჭირად ამომიჩემა
თუ არ ვინდომე ხარკის მიცემა
კეისრისათვის უფლის ჯიბიდან,
ჩემს შობა-ცხობას ამათ ვინ რჯიდა?!
რაც ციდან მერგო - მივაგე ცასვე,
სწორედ ამიტომ ცივ ქვაზე დამსვეს.
მალე ეს ლოდიც მათ დასჭირდებათ,
რომ ზედ აღბეჭდონ მათი დიდება -
სახელი, გვარი, ორიც თარიღი -
პოეტის (მკვლელის, მსტოვრის, „ბარიგის“)...
ახლა ნახვამდის, მართლა ნახვამდის,
მე მოგიშორეთ, როგორც სახადი
და თუ იმ ქვეყნად გველის შეხვედრა -
ვინ რის ღირსია, ამას შევხედავთ!
(ნაწყვეტი პოემიდან - „ნოსტალგია მეორე ადამზე“)
1996 - ?!