ტარიელ ხარხელაური

Tariel Kharkhelauri

***
ვერკვლის ციხე ვარ მგლისფერი,
ამოზიდული დიდგორსა,
შვიდპირად მაკრავს ღრუბელი,
გველი მილოკავს ლიბოსა.
ვერ იქამს წუთისოფელი,
ფეხებზე დამიკიდოსა.
ხმალი მომეცი, სამკლავე,
ფარიც აქ სადმე იდოსა,
ამოვალ, ქშენით ამოვძოვ
სისხლით დაფერილ მინდორსა.
მოყვარეს მოყვრის მივუზღო,
მტერმა რო სამტრო ზიდოსა.
მერე ჩამიქრეს ნათელი,
მზე წითლად დამებინდოსა...
ვერკვლის ციხე ვარ მგლისფერი,
მტრის რისხვად მდგარი დიდგორსა.

ტარიელ ხარხელაური
პოეტი

ტარიელ პავლეს ძე ხარხელაური დაიბდა 1945 წლის 11 დეკემბერს.

წიგნები:
* წუთისოფლის სიმფონია (ლექსები), თბ. : შპს "საგამომცემლო სახლი ქართული ელიტა" : [ნუგზარ ჭიაბერაშვილი], 2012 (შპს "გამომცემლობა გრიფონის" სტ.)
* 100 ლექსი, თბ. : ინტელექტი, 2012.
* მინდვრის ფსალმუნები (პოემა, ლექსები, წერილები), თბ. : "ეროვნული მწერლობის" გამ-ბა და სტ., 2008 - ISBN 978-9941-0-0747-7
* აქ ბინდისფერი გასრულდა ჭალა (ლექსები), თბ. : "ეროვნული მწერლობის" გამ-ბა და სტ., 2005 - ISBN 99940-0-590-1
* იქ, მიღმა... (ლექსები), თბ. : ლომისი, 1998.
* საიდან მოველ, ვინა ვარ (ლექსები), თბ. : მერანი, 1985.
* წყალი საკალმახე (ლექსები), საბჭ. საქართველო, ქუთაისის ფილიალი, 1978.

ბმულები:
* https://poetry.ge/poets/tariel-khalkhelauri/poems
* https://www.facebook.com/Tariel.Kharkhelauri



ტარიელ ხარხელაური | ვერკვლის ციხე ვარ მგლისფერი
•Nov 2, 2019
TV IMEDI

Tariel Kharkhelauri Photo by Mikho Mosulishvili

ტარიელ ხარხელაური

***
ვერკვლის ციხე ვარ მგლისფერი,
ამოზიდული დიდგორსა,
შვიდპირად მაკრავს ღრუბელი,
გველი მილოკავს ლიბოსა.
ვერ იქამს წუთისოფელი,
ფეხებზე დამიკიდოსა.
ხმალი მომეცი, სამკლავე,
ფარიც აქ სადმე იდოსა,
ამოვალ, ქშენით ამოვძოვ
სისხლით დაფერილ მინდორსა.
მოყვარეს მოყვრის მივუზღო,
მტერმა რო სამტრო ზიდოსა.
მერე ჩამიქრეს ნათელი,
მზე წითლად დამებინდოსა...
ვერკვლის ციხე ვარ მგლისფერი,
მტრის რისხვად მდგარი დიდგორსა.




***
მამაჩემო - თოვლის ფერო,
დედაჩემო - ფერო მიწის,
როგორ უნდა დავიჯერო,
რა მაწუხებს, თქვენ არ იცით.
სატკივარი გამიჯერეთ,
ამახვიეთ ტანზე ნისლი,
დავბნეულვარ - გზა მიჩვენეთ,
საქმე არ ვქნა საძრახისი...
შუბლი მთვარით დამისერეთ,
სისხლი მთისა გადამისხით,
მამაჩემო - თოვლის ფერო,
დედაჩემო - ფერო მიწის.

***
ვწყევლი წვიმიან ამინდებს
ეს რა ნაღველი შემყარა.
წაგიყვან! წინ გადამიდგეს
შენი შეშლილი ქვეყანა.
მამტვრიონ, მლეწონ, მიტირე,
ამაზე როდი ვჯარდები,
მერე, ო, დედას გიტირებ,
აბა ნუ შეგიყვარდები!

ჩემი საყვარელი ლექსი

***
ვწყევლი წვიმიან ამინდებს
ეს რა ნაღველი შემყარა.
წაგიყვან! წინ გადამიდგეს
შენი შეშლილი ქვეყანა.
მამტვრიონ, მლეწონ, მიტირე,
ამაზე როდი ვჯარდები,
მერე, ო, დედას გიტირებ,
აბა ნუ შეგიყვარდები!

ძალიან მაგარი ლექსია.
ძალიან მაგარი

* * *
(პატარა მარიამ არაბულს)

მოდი, პატარავ, ეგებ ამ გულს ეშველოს რამე,
მო, მარიამო, შენებურად დასკუპდი მუხლზე,
უნდა გიამბო, ღამე როგორ ცრემლებით ვნამე
და მე შეშლილი, ო, შეშლილი ვიყავი წუხელ...
ცა მრისხანებდა,
დაიხვია ელვა გველებად,
გამძვინვარებით ქარიშხალი ზღვებზე კიოდა...
და ირგვლივ იყო,
იყო მხოლოდ საშინელება....
და თითქოს სხვათა საფლავიდან ამოვდიოდი...
... ხმა მომდიოდა შემზარავი წყევლის და კრულვის
და მე გავრბოდი,
მე გავრბოდი არსად, არსაით,
ჰო, ჩემო ქალო,
ესღა ვიცი არა მაქვს გული
და თუა, ალბათ გზაზე გდია,
სადღაც, ქვასავით...
ფრთხილად, პატარავ, ფრთხილად,
არსად წამოჰკრა ფეხი,
იქნებ ჯერ კიდევ ცოცხალია ანდა ეტკინოს,
მაგრამ, ო, არა
ჩემს ხმას სულაც არა ჰგავს ეს ხმა,
ყურს ნუ მიუგდე თუნდაც უკან გამომეტიროს...
ნუ დაიმძიმე ეგ თვალები ნაღვლიან ფიქრით
და რაც გიამბე, ეს შეშლილი როკვაა სულის,
ჯერ კიდევ დღეა, ციდან თხელი ჩამოდის ფიფქი,
ან იქნებ ჩემი გაყინული ცრემლია სულაც...
მოდი, პატარავ, ეგებ ამ გულს ვუშველოთ რამე,
მო, მარიამო, შენებურად დასკუპდი მუხლზე.

ტარიელ ხარხელაური

***
დარდი, ფიქრი და ტკივილი
ჩემგან მოედო სამყაროს...
რას ამბობ, ნისლო, ტირილი
შენ როგორ უნდა მასწავლო -
ეს მე ვარ, კლდეთა კალთებზე
ცრემლად რომ ჩამოვწკანწკარობ.


***
პირიმზეო,
წუხელ შენზე ვწუხდი,
შენთან ყოფნის მომიარა ჟინმა.
ცა ბობოქრობს,
ელავდა და ჰქუხდა,
სული ჩემი დაემგვანა წვიმას.
ავიდევნე შენზე ფიქრი, ძილი
არა და არ მიეკარა თვალებს,
არც დადგომა არ იგრძნობა დილის,
არსად მთვარის არ ჩანს სიფერმკრთალე.
შეწყდა წვიმა, ბოლო წვეტი წვიმის
ჩემს ხერხემალს ჰა, ჰა, ჩაამთავრებს.
არსად აჩნდა არა სვეტი ნათლის
მოეფინოს მთებს, აიმღვრას ნისლი,
ვწუხვარ - შენი სიყვარული მმართებს,
სხვისი არცრა, არცრა არავისი.
პირიმზეო, ნაავდრალი მხრები
თუ როგორმე გავიტანე გარეთ,
ალბათ, მოვალ, შენ წინ დავემხვები
და ცრემლიან წერილს დაგიმთავრებ.


***
ძაღლს მაინც აიდევნებდი,
ცერად რომ გასჭერ ჭალაო,
მიზეზობ ძებნას ცხენისას,
გუმანს მიგიხვდი, ქალაო,
ახლა თუ ცოდვა დავიდე,
ზიდოს ლაშარის ჯვარმაო...


***
ბევრი მე თვითონ არ მომწონს,
ბევრს არ მოვწონვარ, გვიმრაო.
დღეს ამიტომ არ ვკანკალებ,
დღეს ამიტომ არ ვგმინავო.
ის მტკივა, ისა – გვირილამ
დღეს რო არ გამიღიმაო,
უფრო ამიტომ ვჯაჯღანებ,
უფრო ამიტომ ვღრინავო.


***
რომ დამინახე, პირიმზე,
რად მოგერია ცრემლები,
ამ გულს ვერ დასდებ მალამოს,
ვერა, შენ შემოგევლები.
ნუ, შენ ნუ მომეღრუბლები –
ნისლები მკმაობს სველები.

უსაყვარლესი პოეტი!




Tariel Kharkhelauri Photo by Mikho Mosulishvili

თამარ გონგაძე


ტარიელ ხარხელაური - ხევსური პოეტი დიდი ტრაგედიით


"ფშავში მიყვარს განმარტოება. ქედის იქით ძალიან კარგი პოეტი ცხოვრობს - ტარიელ ხარხელაური. ის მეუბნება: ფშავლებში ცხოვრობ, კარგი ქართულით ლაპარაკობენ, მწერალი ხარ და ძარცვე ეგ ხალხიო" - მითხრა ხუთი თვის წინ გურამ ქართველიშვილმა. მახსოვს, მაშინ გავიფიქრე, ჩავწერ ბატონ ტარიელს-მეთქი. ახლახან კი რედაქტორმა მითხრა, იცი, თეონა ქუმსიაშვილის სიმღერის - "შენ ჩემო დიდო ტკივილო" ლექსი ხარხელაურს ეკუთვნის, შვილი ჰყავს გარდაცვლილიო... ახლა წინ მისი ნაჩუქარი კრებული - "მინდვრის ფსალმუნები" მიდევს და წინასიტყვაობისგან გაოგნებული თავს ვერ ვუყრი სათქმელს. "ეს წიგნი დიდმა ტკივილმა წერა. ნუ შეგაკრთობთ ცრემლი, რომელიც კაცის თვალებიდან იღვრება. ეს ყველა მამის ცრემლია, რომელიც არა თუ არ ჩამოუვარდება დედის ცრემლს, შეიძლება კიდევაც გადაამეტოს ტკივილთა სიმძაფრეში. ღმერთმა დამიფაროს, რომ მარტო ჩემს ტკივილს ვჭირისუფლობდე, ყველას შვილს დავტირი, ყველას ტკივილი მტკივა..." აქ ჩემი ემოციები ყოვლად უადგილოა. მე უბრალოდ მინდა ამ გენიალური პოეტის სულის ვიწრო სარკმელში შეგახედოთ, რომელიც ამ ტკივილიანმა ხევსურმა ჩვენთვის შეაღო. ამ ხევსურს კი ვახუშტი კოტეტიშვილმა "კაი ყმა" უწოდა.

"არ გაიარო თავდახრილმა ჩემ გამო, შვილო"
"სურათის გადაღება კი არა, ჩემ თავს რომ ვხედავ, მეზარება" - გვითხრა ქალბატონმა მარინა ხარხელაურმა. "არც მე მილხინდა, მაგრამ ურთიერთობების დროს უარს ვერ ეტყვი ფოტოს გადაღებაზე, ინტერვიუზე. მას ხომ სიამოვნებს შენთან ერთად, რა უფლება გაქვს ამ სიამოვნებაზე უარი უთხრა? რ უფლება მაქვს ჩემი ტკივილი თავს მოგახვიო? თუ ჩემი ტკივილი შენადაც იქცა, მაშინ ერთი სატკივარის ჭირისუფლობა შეიძლება.

ბექა რომ დაიბადა, იმის განცდა მქონდა, რომ ჩვენ წუთისოფლის ერთად გალევა გაგვიჭირდებოდა. პირიქით მეგონა, რომ ცოტა ადრე მე მომიწევდა ამ სოფლიდან გასვლა. ლექსი დავუწერე: "როგორც ეტყობა - გაზაფხულს ისევ უშენოდ გავილევ, ალბათ, სწორია, სამყარომ ერთად ვერ გვზიდა ორივე. მე ვერ შემბედა, საწუთრო ვერანაირად მიმოკლა, გარს მივლის, მეფოლორცება, ჩამოტეხილ მხარს მილოკავს..."
მას ჩემზე უკეთ შეეძლო მამულისთვის ემსახურა. სიყვარულის მატარებელი, რაინდული სულის პატრონი იყო, ჩემგან საოცრად განსხვავებული. ხევსურული სისხლის პატრონი ჩხუბს არასდროს მოვრიდებივარ. ის ერიდებოდა. ერთადერთი, რასაც ვერ იტანდა და მდგომარეობიდან გამოიყვანდა, დედის შეგინება იყო. იმ დონეზე უყვარდა დედა, ამას არც მე მაპატიებდა. და ამას შეეწირა კიდეც. თიანეთში, ჩვენს სოფელ სიმონიანთხევში იყო. საღამოს ახალგაზრდები შეიკრიბნენ. ერთმა მათგანმა ჩვენ სოფლელ ბიჭს შეურაცხყოფა მიაყენა. ბექას უთქვამს, ნასვამი ხარ, გეყოფა, ჩემ სოფელში, უნდა გაიცინებს, უნდა - არა, შენ ვინ გეკითხებაო. იმან შეაგინა... ბექა ფიზიკურად ძლიერი იყო და ის ბიჭი სცემა. მერე უთხრა, ხვალ შევხვდეთ, შენც გამოფხიზლდები და თუ დამნაშავე აღმოვჩნდები, ბოდიშს მოგიხდიო. მეორე დღეს ჩვენი სახლის უკან გადმოვიდა და პირდაპირ იარაღი ესროლა. 23 წლის ბიჭი მომიკლა... მე თბილისში ვიყავი.
ჩემთვის ძალიან მძიმეა. სხვანაირად განვიცდი. ყველა მისი მოძრაობა გონებაში მაქვს შენახული. როგორ ადიოდა კიბეზე, როგორ ჩამოდიოდა, როგორ იცინოდა, როგორ აღვიძებდა მეზობლებს სიმღერით, როგორ შეუვარდებოდა დილით... სოფელში რომ ავდივარ და მის საწოლს გადავხედავ, მგონია, რომ იქ წევს. "ბარგს შევკრავ, ვიცი, გრიგალი მალულად გაიქილიკებს, ერთხელღა ამოვიბღავლებ, მერე შენს ნავალ ბილიკებს მოვძებნი, გულში ჩავიხვევ - ნისლივით დავეწურები, ქარი ჩემს საფლავს წააყრის მტვერს შენი ნაფეხურების."

ამ ტრაგედიის შემდეგ ვაპირებდი საერთოდ გამენადგურებინა რაც კი რამ მქონდა დაწერილი. რომ არა ბიზნესმენ ომარ ქუცნაშვილის მოთხოვნა და იძულებით გადადგმული ნაბიჯი (სტამბაში წინასწარ გადახდილი ფული) გაგრძელებას არ ვაპირებდი. ლექსებს ვწერდი და ვხევდი. არ მეგონა, მკითხველისთვის თუ კიდევ ვიქნებოდი საინტერესო. ის პირველი კრებული 2004 წელს გამოვიდა. მესამე კრებულის გამოცემა უკვე თქვენმა თაობამ მოითხოვა და მარტში იგეგმება.

მე როცა ვთქვი ლექსი - "სამშობლოვ ჩემო, პოეტი შენ ხარ, მე შენი ენით მოლაპარაკე" - მას შემდეგ უფლება არ მქონია ჩვეულებრივი მოკვდავივით მეცხოვრა, ვინც ყოველდღიურ მოთხოვნილებაზე აგებს თავის ყოფას. არჩევანის წინაშე დავდექი. ცხოვრება უნდა შემეცვალა. ხომ არ მაქვს უფლება, რომ ბედნიერი ვიყო, მაგრამ გარკვეულწილად ვარ ბედნიერი. ჩემს გვერდით ხომ ჩემი შვილების თაობა მოაბიჯებს. ცოტა ხანს მაინც ვიყოთ ბედნიერი ამ წუთისოფელში.

მყავს ორი ქალიშვილი - გვანცა და სოფო და შვილიშვილები. ამბობენ, შვილიშვილი შვილზე მეტად საყვარელიაო, მაგრამ ჩემში, ამ ტრაგედიამ, ეს გრძნობა იმდენად მოკლა, რომ ხანდახან ჩემი თავიც კი მძულს, რომ შვილიშვილი ჩემ შვილზე მეტად არ მიყვარს. ის ყველაზე მეტად მიყვარს.
დიდ ბოდიშს გიხდი, შვილო, ასე რომ დაგამძიმე..."

"შენ ჩემო დიდო ტკივილო"
თეონა ქუმსიაშვილის ტრაგედია ყველას გვახსოვს და ჯერ ისევ მოუშუშებელი იარაა. მისი ბოლო სიმღერა დაუვიწყარია. არადა, ასე ტკივილით სავსედ ნამღერი სიმღერის ლექსი თავის დროზე შეყვარებულ პოეტს თავისი მომავალი მეუღლისთვის მიუძღვნია.
"ერთ-ერთი პირველი ლექსია, რომელიც მეუღლეს მივუძღვენი. სვანეთში იყო, ფოლკლორულ ექსპედიციაზე, მე ნახირში, მწყემსად. უცებ მომეძალა სევდა, მომენატრა და გონებაში ეს ლექსი დავწერე.
თეონამ მომიბოდიშა, ტარიელ ძია, გავბედე და ამ ლექსზე სიმღერა დავწერეო. რომ მოვუსმინე, შემძრა. სულის მძიმე განწყობა დამანახა. პირველი შემთხვევაა, როდესაც სიმღერა და ლექსი ასე ჰარმონიულად მოქმედებს და მიდის მსმენელის გულთან. თითქოს წინათგრძნობა ჰქონდა. ამ სიმღერით დაგვემშვიდობა და წავიდა"...

"ჩემი გონება ამის შემქმნელი არ არის"
ცივია ქალაქი, არ მიყვარს აქ ყოფნაო - ეს იყო ჩემი და ბატონი ტარიელის პირველი საკონტაქტო ფრაზა. ქალაქში სასწავლებლად ჩამოსული მუდმივად გარბოდა მთებში.
"სოფლის ცხოვრებით ვცხოვრობდი და არც მეგონა, ჩემი ლექსი ინტერესს თუ გამოიწვევდა და ასეთი ძალა ექნებოდა. ლექსით გამოჩენა სწორად არ მიმაჩნდა. პოეზიით დამკვიდრების სურვილი არ მქონია. ლექსი მოითხოვს ვთქვა, რომ პოეტი ვარ-მეთქი, თორემ მე გადმომაქვს, ლექსის გადმომწერი ვარ. ხილვაა, ვხედავ იმ სამყაროს, რასაც ვქმნი. ბევრჯერ სიზმრიდან გადმომაქვს ლექსი. ლექსების უმეტესობა ასე მაქვს დაწერილი. ზოგჯერ ჩემთვის გაუგებარ ენაზე დაწერილ ლექსს ვკითხულობ სიზმრად და გადმომაქვს. მერე მეღვიძება ჩურჩულით. თუ ცივა და ადგომა მეზარება, სტრიქონებს ვიმეორებ რომ არ დამავიწყდეს. თუ ფურცელზე გადატანას ვერ ვახერხებ, ლექსი გამექცევა ხოლმე. გული ძალიან დამწყვეტია. ამიტომ დაწოლის წინ მაგიდაზე ვტოვებ გაშლილ თაბახის ფურცლებს. შუქს არ ვანთებ, განწყობა და ემოცია რომ არ დავკარგო, ამიტომ ხელის ვარაუდით ვიცი ერთი სტრიქონის დაწერის მერე სად უნდა დავწერო. ასე ვიწერ ლექსს.

კომპოზიტორ იაკობ ბობოხიძეს აგარაკი ჰქონდა სიმონიანთხევში, სწორედ მისი და ჩემი ცოლის, მარინა ხარხელაურის წყალობით, რომელიც ნაგლეჯებზე მიწერილ გადაყრილ ლექსებს აგროვებდა, გავხდი პოეტი. ასე შემიყვანეს პოეზიაში. იქნებ დანაშაულიც ჩაიდინეს. მიჭირს იმასთან შეგუება, რომ პოეტი ვარ. ზოგჯერ, რომ გადავხედავ ლექსს, ვაცნობიერებ, რომ ჩემი შესაძლებლობის და პოტენციალის გათვალისწინებით ამის დაწერა არ შემიძლია. "დახურეთ ზეცა, ვარსკვლავებთან საუბარს ვიწყებ" - ჩემი გონება ამის შემქმნელი არ არის. ხშირად გავუოცებივარ სტრიქონებს - "წუხელ მუხლებზე მეწვა სიკვდილი, და მე და ქარი ვჭირისუფლობდით". ამას ადამიანის გონება ვერ შექნის. ასეთი გაბედული ნათქვამი არ შემიძლია. უფალი გაძლევს ნიჭს და არ გაქვს უფლება თავი მოიწონო, რა მაგარი ლექსი შევქმენიო. უბრალოდ, მე შექმნის პროცესში ახლოს ვარ ლექსთან. მერე მეც ჩვეულებრივი მკითხველი ვარ, როგორც სხვა. ვსწავლობ მის დინამიკას, რა არის მასში ფასეული. ლექსების რაოდენობა არ მაინტერესებს. ამით რომ დაინტერესდები, ის ლექსი შენზე წინ მოკვდება. არ მინდა ლექსმა გამასწროს. ჭირისუფალი ხომ მინდა რომ დამიტიროს? ლექსები ჩემი ჭირისუფლებია. მათზე უკეთ არავინ დამიტირებს.
ლექსის წერის დროს გარემოს მნიშვნელობა არ აქვს. ისეთ ადგილებში დამიწერია ლექსი, კაცი სიცილით მოკვდება. უხერხულ მდგომარეობაში მყოფსაც, თავი მიმინებებია და ლექსთან წავსულვარ. ვარაზის ხევზე ჩამოვდიოდი და ჭადრის ფოთოლმა ჩამომიფრინა - "შენ საით წახვალ ხმელო ფოთოლო" - ამეკვიატა სტრიქონი. ამ ლექსს ადევნებულმა ტრანსპორტით თავი საბადურებში ამოვყავი. ასე გაგიტაცებს ლექსი. ხშირად მინდორში ამკვიატებია სტრიქონები, ამ დროს გარემოს ათვალიერებ, რომ ლექსის ხმამაღლა წასაკითხად სიმყუდროვე იყოს. რამდენჯერმე ვკითხულობ, რომ არ დამავიწყდეს. მთაში რომ დაინახონ მარტო თავისთვის მოლაპარაკე კაცი, არანორმალურიაო იტყვიან. ამიტომ ვათვალიერებ გარემოს, რომ არ შემრცხვეს.

ლექსის წერისას ყველა კომპონენტი უნდა მონაწილეობდეს, გული, გონება, ყნოსვაც კი.
- რისი სუნი აქვს თქვენს ლექსებს?
- იმ სამყაროსი, რაშიც ვცხოვრობ. თივის, წვირის, ყვავილის, მიწის, ქალის სურნელიც აქვს...

"ასე დამამთავრებინეს უნივერსიტეტი"
"ფილოლოგიის ფაკულტეტი ხელშეწყობით დამამთავრებინეს, თორემ მეორე კურსიდან გავიქეცი მთაში, ისევ ცხვართან. აუდიტორიაში ვერ გავძელი. ტყვეობაში ვიყავი. მერე ვახუშტი კოტეტიშვილმა დამაბრუნა უნივერსიტეტში. თავისუფალი დამსწრე ვიყავი. ლექტორები ჩემი მეგობრები იყვნენ. მპატიობდნენ გაცდენებს. ჩემ ნებაზე დავდიოდი. გულისყური მთისკენ მეჭირა. მთიდან მხოლოდ გამოცდების დროს ჩამოვდიოდი. ჩემი კურსელები რომ დამინახავდნენ, უკვე კანკალებდნენ, გამოცდები დაიწყოო. ასე დამამთავრებინეს უნივერსიტეტი მარტო იმიტომ, რომ დიპლომი მქონოდა. მაშინ კომუნისტების ეპოქა იყო და უდიპლომო პოეტი იმ სისტემისთვის სირცხვილი იყო".

"ჩემი მუზა მხოლოდ ჩემი მეუღლეა"
"ჩემს გარშემო სუსტი სქესის ცვენა იყო. იცოდნენ რომელ აუდიტორიაში მქონდა ლექცია და კართან გროვდებოდნენ. იშვიათი ეგზემპლარივით მათვალიერებდნენ. მინდოდა იმაზე მეტი გამოვჩენილიყავი, ვიდრე ქალაქელები იყვნენ. მარინა ერთადერთი გოგო იყო, რომელიც ჩემით არ დაინტერესებულა. გოგოები რომ მეხვეოდნენ, ის ჩემ სიახლოვეს არ მოდიოდა. ახლა მივხვდი, მგლის პრინციპი ჰქონდა არჩეული. სადაც თვითონ ბინადრობს, იქ არ ნადირობს. მივხვდი, რომ როგორც პოეტი არ ვაინტერესებდი. ოჯახი, რომელიც ლექსის გამო შეიქმნება, გავა დრო და დაინგრევა. ოჯახი ჭეშმარიტმა სიყვარულმა უნდა შეკრას. გულწრფელად ვამბობ, რაც ჩემთვის ჩემმა ცოლმა გააკეთა, არანაირი ქალი ამას არ გააკეთებდა. გამათავისუფლა ყველაფრისგან, რაც ოჯახს სჭირდება. საზრუნავი თავის თავზე აიღო. როცა უფლის გზაზე ხარ, გიმართლებს.

ჩემი მუზა მხოლოდ ჩემი მეუღლეა. ცვალებადი არ უნდა იყო. მარადიულ სახედ ერთი ქალი უნდა შექმნა. ყველა ლირიკული ლექსი მისადმი მაქვს მიძღვნილი".
მარინა ხარხელაური: "უნივერსიტეტის გაზეთში ტარიელის ლექსები რომ დაიბეჭდა, სახლში მივიტანე. დედამ წაიკითხა და თქვა - "ნეტა, მის დედას, ვინ არის, რა კარგი შვილი გაუზრდიაო. ეს "კარგი შვილი" ერთ წელიწადში მისი სიძე გახდა".

"რას გრძნობს გული და გონება"
"წუწუნის არც სურვილი მაქვს და არც ნიჭი. ვცხოვრობ ისე, როგორც მთელი სოფელი. ცხვარში 12 წელი მაქვს გატარებული. ისეთი რა ცხოვრება უნდა შემხვდეს სოფელში, რომ გამიჭირდეს. გამორიცხულია. ჩემი მთავარი მიზანი ის კი არ არის, რას გრძნობს კუჭი, არამედ ის, რას გრძნობს გული და გონება, რა საზრდოს იღებს. სხეულს დღეს ატარებ, რამდენიმე ხნით, ხვალ არ გექნება. სულის მზიდველად გჭირდება".


12.12.2015
ჟურნალი „კარიბჭე“

იმდენად სუფთაა აქ პოეზია, კენჭებს დაითვლით...



ტარიელ ხარხელაური

***
მანძილი შენამდე დიდია,
შენიდან ჩემამდე - არც ისე
ამინდი საგრძნობლად მშვიდია,
მანცვიფრებ...
ჯერ კიდევ ჰყვავიან ატმები,
ქარია - მომიტანს რამე ჭორს,
მე ვამბობ, არ მომენატრები,
შენ სდუმხარ, იღიმი
საეჭვოდ,
ვარსკვლავნი აენთნენ,
რომ ვხედავ, შორი-შორს
საკმაოდ,
მე ახლა გიჟი ვარ საერთოდ -
ჩემს ჭკვაზე გადმომყავს სამყაროც,
მუდმივად რაღაცა მაწამებს
და ჩემში მუდმივად ბინდია,
და მაინც მიზიდავს
წამწამებს
მთვარე რომ ნისლივით ჰკიდია.
შორს სადღაც ჰყვავიან ატმები,
ქარია - მომიტანს რამე ჭორს,
მე ვამბობ, არ მომენატრები,
შენ სდუმხარ, იცინი
საეჭვოდ.

Tariel Kharkhelauri with my linden-tree Photo by Mikho Mosulishvili, 2010

გამოცანა გერგება, მარიამო...

მართლა ეგრე ეძახის მიხო. ამ დღეებში ხო რაღაც პიესას სწერს და ლამის ამოგვხოცოს ყველანი, და ტარიელის ინტერვიუ რომ უნდა დაწყებულიყო საპატრიარქოს რადიოზე, დაურეკა იქ, სიმონიანთხევში, რომ - ტარიელოო, კაცოო, ჩართე რადიო, შენი ინტერვიუ იწყებაო. იმან კიდევ უთხრა იქიდან - არ იჭერს აქაო და აბა, რა ვქნაო... მობილზე მაინც მქონოდა იმდენი, რო მოვუდებდი ამ რადიოს და მოგასმენინებდიო, დაიდარდა მერე მიხომ...

როგორი ნაღდია, როგორი - არანაირი სიყალბე არა აქვს ტარიელს, არანაირი...

”ვიცი,
ჩემი გზა საითაც წავა,
შენ საით წახვალ, ხმელო ფოთოლო”

- ტარიელის ამ ლექსზე იაკობ ბობოხიძის სიმღერა არის დაწერილი და აბა, თუ ვინმე ნახავს ინტერნეტში დადებულს, ჩვენც შემოგვაშველეთ იმისი ბმული...

Tariel Kharkhelauri © Photo by Mikho Mosulishvili

ტარიელ ხარხელაური

***
გაიცრიცება საღამოს ბინდი,
ვიცი,
ამ დილით უნდა მოთოვლოს,
ვიცი,
ჩემი გზა საითაც მიდის,
შენ საით წახვალ,
ხმელო ფოთოლო!
ამოვარდნილა ქარი ძლიერი,
ო, როგორ ცდილობს, რომ ამათრთოლოს.
და შენზე ამით ვარ ბედნიერი,
რომ ქარს არ ავდევ,
ხმელო ფოთოლო.
ლეგა ხეობებს გრიგალი სჭვალავს,
მთა დუმს,
ამ დილით უნდა მოთოვოს,
ვიცი,
ჩემი გზა საითაც წავა,
შენ სადღა წახვალ,
ხმელო ფოთოლო!..

როცა ტარიელ ხარხელაურის ლექსებს ვკითხულობდი, სულ მქონდა განცდა, რომ მიწაზე კი არ იყო, როცა ამ ლექსებს წერდა,_ სადღაც, უფრო ზემოთ, მთის წვერზე შეკრებილ ღრუბლებზე იჯდა და ნისლებზე წერდა-მეთქი. როცა მერგო ბედნიერება და გავიცანი, მივხვდი, რატომ მქონდა ასეთი განცდა... ჩემთვის ეს ადამიანი პოეტზე მეტია!

არ ბეჭდავადა ადრე ტარიელი ლექსებს, ბეჭდავდა კი არა, დახევდა ხოლმე. და წამოუღია ერთ რედაქციაში კომპოზიტორ იაკობ ბობოხიძეს, მიუტანია და დებულა და დებულა იქ კარგა ხანს. მერე ისევ იაკობ ბობოხიძეს მიუკითხებია და წაუყვანია ტარიელი ამ თავის ლექსებიანად რეზო ინანიშვილთან.

ტარიელი ამბობს, - ვაჟას შემდეგ მწერლებიდან ბატონი რეზო მიყვარდა ძალიან, ბევრ რამეს მაძლევდა იმისი პატარა მოთხრობები და ჩემი ლექსებისთვის კი არა, უფრო იმისითვის გავყევი, ნამდვილი მწერალი რომ მენახაო; მენახა, როგორ დადიოდა, ჩვენსავით ისიც ლაპარაკობდა თუ არაო...

და გადაუშლია რვეული ბატონ რეზოს და წაუკითხავს:

”- ოჰოო! -
ამოიოხრა მუხამა მძიმედა,
ხომ გაიგონე,
იმედავ,
კვნესა მუხისა?!”

წაუკითხავს და მაშინვე დაუხურავს რვეული, - მე რა უფლება მაქვს, ამის დამწერს რამე ვასწავლოო...
წაუღია და თხუთმეტი ლექსი თავის პატარა წინათქმით დაუბეჭდავს მაშინდელი ”ცისკრის” მერვე ნომერში...

აი, ეს ლექსი სრულად:


***

- ოჰოო! -
ამოიოხრა მუხამა მძიმედა,
ხომ გაიგონე,
იმედავ,
კვნესა მუხისა?!
ვინ იცის,
ღიმილი უღირს რად ცასა,
სხვისა ტკივილი სხვასა,
სხვისა სიხარული სხვასა...
ამოიოხრა მუხამა მძიმედა,
იმედავ!
- ტოტი მოსტყდა
და კვნესოდა იმითაო, -
მითხარი,
ზურგი შეატრიალე,
გამცილდი და უშნოდ გაიღრიჯე,
ვირისთავო.
მუხა კი კვნესოდა...
მესმოდა...
და გული მიბრაგუნებდა ბეჭიდან.
სხვას როგორღა ვუთხრა,
იმედავ,
როცა ტკივილი მუხისა,
უშნოვ,
შენც ფეხებზე გეკიდა.
- ოჰოო! -
ამოიოხრა მუხამა მძიმედა.
დაგაყრუოს გამჩენმა, იმედავ!..

ამ ლექსს გელა დაიაურის მეუღლე, თეონა ქუმსიაშვილი მღერის თავისი რაკრაკა ხმით - ძალიან ლამაზად...

***

შენ, ჩემო დიდო ტკივილო,
დილაო - ავდრიანაო.
ძლივს აჩენილო ღიმილო,
ღიმილო - დარდიანაო.
შენ რომ ფიქრობდი, არც აგრე.
რომ ვფიქრობ, აგრეც არაო.
ცეცხლი მოგედოს, ქალთა მზევ,
მეც შენთან მაბრიალაო.
მე თუ არ მეტრფის - დაიწვას
თვალები - ნაღვლიანაო.
შენ, ჩემო დიდო ტკივილო,
დილაო - ავრიანაო...

***
დაგაგვიანდა მოსვლა, გვირილა,
ვერ გამინელებ ახლა ტკივილებს...
ახლა ჩრდილი ვარ,
ახლა ჩრდილი ვარ,
მზე გარდასულთა,
შენი ჭირიმე!..



ტარიელ ხარხელაური ”ლიტერატურულ პალიტრაში” - ”შენ, ჩემო დიდო ტკივილო...”





საითკენა ხარ, ტარიელო, რო აღარ გამოჩნდი ჩემსკენა?..
გამოიარე, ახალი ლექსების წასაკითხად და ამაზე უკეთესი სურათები უნდა გადაგიღო...

***
მე შევძლებ, შენით სამყარო შევქმნა,
მე შენით შევძლებ სიკვდილზე ვწერო,
ცოცხალი მხოლოდ ვიქნები შენთან
და მკვდარიც შენთან, სიცოცხლევ ჩემო!
ქარია ახლა და სადაც ვდგავარ,
უკვე დაეშვნენ მწუხრის ჩრდილები,
ვჩანვარ, ასეა, შენითა ვჩანვარ,
გამწირავ - შენით გავიწირები.
ქრის და ცრემლებით სავსეა თვალი,
ქრის, ღამემ შენზე ფიქრი ინება,
შენა ხარ ქალი, შენა ხარ ქალი
და ჯერ ართქმული აქვითინება.

რაღაცნაირი.. ძალიან სუფთა გამოხედვა აქვს ამ კაცს.. გიყურებს და გრძნობა გეუფლება ისეთი.. თითქოს შენი წინაპარია.. ძველი საუკუნეებიდან ჩვენს საუკუნეში ჩვენი გათბობის და სიყვარულით ავსებისათვის მოსული.. ჩვენი გამაგრებისთვის და ყოჩაღად ყოფნისთვის..

***
ბევრს არასა გთხოვ, ღრუბელო,
ცვარს რომ ულოკავ გვიმრასა.
ამ სერს გადაღმა, კლდის ძირას
ერთ ბუერასა სძინავსა.
ნუ შეაწუხებ ძალიან,
ნუ მოაჭარბებ წვიმასა,
ნუ დამიმატებ ტკივილსა,
გულს ნუ შემიჭმევ გმინვასა.
ბევრს არასა გთხოვ, ღრუბელო,
ცვარს რომ ულოკავ გვიმრასა.

ლექსმრავლობას ვუსურვებ ბატონ ტარიელს!(დამსჯის "ბატონი" თუ წაიკითხა,მაგრამ,მაინც. )

***
გაიცრიცება საღამოს ბინდი,
ვიცი,
ამ დილით უნდა მოთოვლოს,
ვიცი,
ჩემი გზა საითაც მიდის,
შენ საით წახვალ,
ხმელო ფოთოლო!
ამოვარდნილა ქარი ძლიერი,
ო, როგორ ცდილობს, რომ ამათრთოლოს.
და შენზე ამით ვარ ბედნიერი,
რომ ქარს არ ავდევ,
ხმელო ფოთოლო.
ლეგა ხეობებს გრიგალი სჭვალავს,
მთა დუმს,
ამ დილით უნდა მოთოვოს,
ვიცი,
ჩემი გზა საითაც წავა,
შენ სადღა წახვალ,
ხმელო ფოთოლო!..

ტარიელ ხარხელაური

წყაროს პირს ქანაობს იელი...

წყაროს პირს ქანაობს იელი,
იელზე ჩიტს სძინავს,
იელვა,
მერე იწვიმა,
გამოეღვიძა პატარას –
იწყინა,
თვალები დაბლა დახარა,
თავისთვის ჩაიწრიპინა,
ფრთები გაშალა და მერე
იცით, რამდენი იფრინა...

რა უბრალო და ბრალიანი..

სერიიდან ”ფიქრის სხეული”

***
ეხ, კლდეო, კლდეო!
მარადიულო ფიქრის დედავ, დუმილის ხატო და სანთელო, ჟამგადასულო ღვთაებავ, მარტოკაცო და მარტოსულო! არც დასაწყისი იცი შენ და არც ის - სად და როდის დასრულდები. ვერც არას ტალღა გაკლებს ყოველდღიური ლოკვითა და ვერც არას ქარი, შენს ხერხემალზე წიოკით მავალი.
ხომ ასე დიდი და დიადი ხარ, მდგრადი და შეუღწეველი, მაინც საბრალოდ და ბეჩავად მეჩვენები.
ვინ იცის, რა გაწუხებს, ისე როგორ გადაკეტე გულის კარები, რომ სატკივარს ამოოხვრის საშუალებაც არ მიეცი, როგორ დავიჯერო, რომ არც არა გაწუხებს და არც არა გიხარია რა.
როგორ დავიჯერო, როგორ.



აი, ეგრე ელაპარაკება ტარიელ ხარხელაური კლდეს...



ეეჰ, საითა ხარ, ნეტავ, ტარიელო?..
ახალ რეერთ ლექსებ დასწერე, ნეტარა?..