ტარიელ ხარხელაური

Tariel Kharkhelauri

***
ვერკვლის ციხე ვარ მგლისფერი,
ამოზიდული დიდგორსა,
შვიდპირად მაკრავს ღრუბელი,
გველი მილოკავს ლიბოსა.
ვერ იქამს წუთისოფელი,
ფეხებზე დამიკიდოსა.
ხმალი მომეცი, სამკლავე,
ფარიც აქ სადმე იდოსა,
ამოვალ, ქშენით ამოვძოვ
სისხლით დაფერილ მინდორსა.
მოყვარეს მოყვრის მივუზღო,
მტერმა რო სამტრო ზიდოსა.
მერე ჩამიქრეს ნათელი,
მზე წითლად დამებინდოსა...
ვერკვლის ციხე ვარ მგლისფერი,
მტრის რისხვად მდგარი დიდგორსა.

ტარიელ ხარხელაური
პოეტი

ტარიელ პავლეს ძე ხარხელაური დაიბდა 1945 წლის 11 დეკემბერს, თიანეთის მუნიციპალიტეტის სოფელ სიმონიანთხევში, იქვე დაამთავრა საშუალო სკოლა. იყო მეცხვარე და წერდა ლექსებს სკოლის მოწაფეობიდან.
პირველად ლექსების გამოქვეყნებაში დაეხმარნენ მეუღლე, მარინა და კომპოზიტორი იაკობ ბობოხიძე, რის შემდეგაც მისი პოეზია საქვეყნოდ გახდა ცნობილი.
1976 წელს, როცა 30 წლი­ს იყო, ჩააბრა თბილისის სახელმწიფო უნივერისტეტის ფილოლოგიის ფაკულტეტზე. მეორე კურსიდან საბუთები გადაიტანა დაუსწრებელი სწავლების განყოფილებაზე და ასე დაამთავრა უნივერისტეტი.
2010 წლის 16 დეკემბერს მოკლეს მისი 23 წლის შვილი ბექა, რამაც მძიმე ტკივილი დაამჩნია პოეტს, ლექსების წერაზე ხელის აღებასაც კი აპირებდა, მაგრამ ახლობლებმა გადააფიქრებინეს.
ჰყავს მეუღლე, მარინა და ორი ქალიშვილი: გვანცა და სოფო, ასევე - შვილიშვილები.

წიგნები:
* წუთისოფლის სიმფონია (ლექსები), თბ. : შპს "საგამომცემლო სახლი ქართული ელიტა" : [ნუგზარ ჭიაბერაშვილი], 2012 (შპს "გამომცემლობა გრიფონის" სტ.)
* 100 ლექსი, თბ. : ინტელექტი, 2012.
* მინდვრის ფსალმუნები (პოემა, ლექსები, წერილები), თბ. : "ეროვნული მწერლობის" გამ-ბა და სტ., 2008 - ISBN 978-9941-0-0747-7
* აქ ბინდისფერი გასრულდა ჭალა (ლექსები), თბ. : "ეროვნული მწერლობის" გამ-ბა და სტ., 2005 - ISBN 99940-0-590-1
* იქ, მიღმა... (ლექსები), თბ. : ლომისი, 1998.
* საიდან მოველ, ვინა ვარ (ლექსები), თბ. : მერანი, 1985.
* წყალი საკალმახე (ლექსები), საბჭ. საქართველო, ქუთაისის ფილიალი, 1978.

ბმულები:
* https://ka.wikipedia.org/wiki/ტარიელ_ხარხელაური
* https://poetry.ge/poets/tariel-khalkhelauri/poems
* https://www.facebook.com/Tariel.Kharkhelauri



ტარიელ ხარხელაური | ვერკვლის ციხე ვარ მგლისფერი
•Nov 2, 2019
TV IMEDI

Tariel Kharkhelauri Photo by Mikho Mosulishvili

ტარიელ ხარხელაური

***
ვერკვლის ციხე ვარ მგლისფერი,
ამოზიდული დიდგორსა,
შვიდპირად მაკრავს ღრუბელი,
გველი მილოკავს ლიბოსა.
ვერ იქამს წუთისოფელი,
ფეხებზე დამიკიდოსა.
ხმალი მომეცი, სამკლავე,
ფარიც აქ სადმე იდოსა,
ამოვალ, ქშენით ამოვძოვ
სისხლით დაფერილ მინდორსა.
მოყვარეს მოყვრის მივუზღო,
მტერმა რო სამტრო ზიდოსა.
მერე ჩამიქრეს ნათელი,
მზე წითლად დამებინდოსა...
ვერკვლის ციხე ვარ მგლისფერი,
მტრის რისხვად მდგარი დიდგორსა.




***
მამაჩემო - თოვლის ფერო,
დედაჩემო - ფერო მიწის,
როგორ უნდა დავიჯერო,
რა მაწუხებს, თქვენ არ იცით.
სატკივარი გამიჯერეთ,
ამახვიეთ ტანზე ნისლი,
დავბნეულვარ - გზა მიჩვენეთ,
საქმე არ ვქნა საძრახისი...
შუბლი მთვარით დამისერეთ,
სისხლი მთისა გადამისხით,
მამაჩემო - თოვლის ფერო,
დედაჩემო - ფერო მიწის.

***
ვწყევლი წვიმიან ამინდებს
ეს რა ნაღველი შემყარა.
წაგიყვან! წინ გადამიდგეს
შენი შეშლილი ქვეყანა.
მამტვრიონ, მლეწონ, მიტირე,
ამაზე როდი ვჯარდები,
მერე, ო, დედას გიტირებ,
აბა ნუ შეგიყვარდები!

ჩემი საყვარელი ლექსი




„სი­ძულ­ვი­ლი ჩემ­თ­ვის უცხოა. ჩე­მი შვი­ლის მკვლე­ლიც არ მძულს...“

2019, 26 ნოემბერი, 21:20

ტარიელ ხარხელაურთან ყველაფერი სხვაგვარადაა: სიცოცხლე, რომელიც სიზმარივითაა, აერთიანებს ადამიანებსა და ცხოველ-ფრინველებს, მცენარეებსა და დამუნჯებულ კლდეებს... მთის ბილიკებსა და დახუჭუჭებულ ცხვრის ფარებს... აქ ყველაფერი იმდენად სუფთაა, შეხება მოგერიდება, რამე არ გავუფუჭო, ჩემი სიტყვითა და ფიქრით უნებურად არ შევბღალოო. ამიტომ ისე ფრთხილად ვუახლოვდები მისი ცხოვრების
სიმფონიას, რომ ჩემი ნაბიჯების ხმა არ ისმოდეს...

სამაგიეროდ, მესმის მისი ნათქვამი:

მამაჩემო, თოვლისფერო,
მზე ტკივილებს არ მიამებს,
გავაგრძელო კიდე ფრენა?
ფიქრი დამიკვალიანე.
მამაჩემო, თოვლისფერო,
...მაღლობს შემაცურე ცერით,
ქარის ხმაზე
ქრის სიმღერა,
წვიმის ხმაზე წვეთავს ცრემლი.
დედაჩემო, ფერო მიწის
გამიმწუხრისფერდა სული,
შავი ზოლი მაწევს სივრცის
ვარ ლანდებით დანისლული.
შუბლზე მადევს დანაცრული
ცა, ასე არ მითრთოლია,
მამაჩემო, დამისრულე
წუთისოფლის სიმფონია...

მერე წუთისოფლის სიმფონიაც მესმის, და რაც მთავარია, ვხედავ კიდეც... ეს არ არის უბრალოდ დილა, შუადღე და მიმწუხრი მისი ცხოვრებისა... ეს გახლავთ სიზმარი დილით, შუადღესა და დღის მიწურულს.

* * *
- ჩე­მი მეხ­სი­ე­რე­ბა პა­პა­ჩე­მით იწყე­ბა. ყვე­ლა კუნ­წყუ­ლას ეძახ­და. დე­დის მხრი­დან მყავ­და, ბა­ი­აშ­ვი­ლი იყო გვა­რად. ჩემს ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა­ში მას აქვს უდი­დე­სი წვლი­ლი. მას­თან გა­ვი­ზარ­დე სი­მო­ნი­ან­თხევ­ში. გლეხს თუ შე­იძ­ლე­ბა მა­ღა­ლი ინ­ტე­ლექ­ტი ჰქონ­დეს, მას ჰქონ­და ნამ­დ­ვი­ლად. მი­წას კითხუ­ლობ­და. აიღებ­და მუ­ჭით, და­ხე­დავ­და და იტყო­და: ჯერ ად­რეა, ორი დღეც ვა­ცა­ლოთ და მე­რე დავ­ხ­ნა­თო... მი­სი წიგ­ნი მი­წა იყო. მარ­ტო ეს კი არ იცო­და, სა­ერ­თოდ, ბრძე­ნი კა­ცი იყო.

პა­პა ერ­თა­დერ­თი კა­ცი იყო, ვის­გა­ნაც აუგ სიტყ­ვას ვერ გა­ი­გო­ნებ­დი. ის ერ­თა­დერ­თი იყო, ვინც გაბ­რა­ზე­ბა არ იცო­და... რა­ღაც თუ არ მო­ე­წო­ნე­ბო­და, ამო­ი­ოხ­რებ­და. დღე­საც კი, და­სა­ძი­ნებ­ლად რომ დავ­წ­ვე­ბი და ვი­ფიქ­რებ, აბა, რა შე­მე­შა­ლა, რა გა­ვა­კე­თე ცუ­დი-მეთ­ქი, თვალ­წინ პა­პა მიდ­გე­ბა. ვფიქ­რობ, რომ ეს საქ­ცი­ე­ლი პა­პას ამო­ა­ოხ­რე­ბი­ნებ­და, ჰო­და, ვცდი­ლობ, აღა­რა­სო­დეს გა­ვი­მე­ო­რო.
პა­პა გუთ­ნის­დე­და იყო. ხვნა-თეს­ვა რომ მთავ­რ­დე­ბო­და, მე­რე ცხვარ­ში მი­დი­ო­და.
ექ­ვ­სი წლის ვი­ყა­ვი, პირ­ვე­ლად რომ გვერ­დით და­მი­ყე­ნა ხვნის დროს. კვალ­ში და­მი­ყე­ნებ­და. ამას ეძა­ხი­ან ჩე­კა­ნოს. გუ­თა­ნი რომ ამო­ვარ­დე­ბა მი­წი­დან, უნ­და გა­ა­სუფ­თა­ვო.

ფი­ზი­კუ­რად კი არ მტვირ­თავ­და, მი­წას მაყ­ვა­რებ­და...
დღეგ­რ­ძე­ლი და გო­ნე­ბა­ნა­თე­ლი კა­ცი იყო. 86 წლი­სა გარ­და­იც­ვა­ლა.
მე პა­პა­სა­ვით არ მეს­მის მი­წი­სა. იმას თა­ვი­სი სა­ი­დუმ­ლო ჰქონ­და და ეტყო­ბა, ბო­ლომ­დე გად­მო­ცე­მა ვერ შეძ­ლო.
სა­ო­ცა­რია, რომ ბევ­რი რამ არ მახ­სოვს... ვერ ვიხ­სე­ნებ, ვინ მეჯ­და გვერ­დით პირ­ველ კლას­ში. გა­რე­ულს მე­ძახ­დ­ნენ, იმი­ტომ, რომ სულ გან­ცალ­კე­ვე­ბით ვი­ყა­ვი. თით­ქოს და­ნარ­ჩე­ნე­ბი სხვა­გან იყ­ვ­ნენ, მე - სხვა­გან. მხო­ლოდ სპორ­ტუ­ლი თა­მა­ში­სას თუ გა­ვე­რე­ო­დი ბავ­შ­ვებ­თან. მე­რე ისევ გან­ვ­მარ­ტოვ­დე­ბო­დი და წიგნს ვკითხუ­ლობ­დი. არ მიყ­ვარ­და ზე­ი­მე­ბი, ხალ­ხ­ში გას­ვ­ლა.

ვსწავ­ლობ­დი მარ­ტო იმას, რაც მა­ინ­ტე­რე­სებ­და. ჩუ­მად ვი­ჯე­ქი, ხელს არა­ვის ვუშ­ლი­დი. მარ­თა­ლია, მა­თე­მა­ტი­კას არ ვსწავ­ლობ­დი, მაგ­რამ მა­ინც გა­დავ­ყავ­დი კლა­სი­დან კლას­ში. ისე ახ­ლა ვნა­ნობ... მა­თე­მა­ტი­კა უფ­რო სა­ჭი­რო ყო­ფი­ლა ცხოვ­რე­ბა­ში...
ბევრს ვკითხუ­ლობ­დი, მიყ­ვარ­და ნე­ლა კითხ­ვა, წა­ვი­კითხავ­დი, ვფიქ­რობ­დი... მე­რე რა­ღაც მტან­ჯავ­და და კა­ლამ­თან მის­ვ­ლა მა­ინც მე­ში­ნო­და. ვეკ­რ­ძა­ლე­ბო­დი, მე­გო­ნა ეს ქა­ლის საქ­მე იყო, თუმ­ცა ვა­ჟა-ფშა­ვე­ლა წინ მყავ­და და ასე არ უნ­და მე­ფიქ­რა. მე­ექ­ვ­სე კლას­ში­ღა გავ­ბე­დე კა­ლამ­თან მის­ვ­ლა. ვწერ­დი ჩემ­თ­ვის, არა­ვის ვა­კითხებ­დი.

ძა­ლი­ან კარ­გი ალ­ღო და მეხ­სი­ე­რე­ბა მქონ­და...
დავ­დი­ო­დი ტყე­ში, დავ­ხე­ტი­ა­ლობ­დი, გზა თუ ამ­ბ­ნე­ვია? - არა­სო­დეს. ყიზ­ლარ­შიც კი, სა­დაც ვა­კე ად­გი­ლია და იქა­უ­რებ­საც უჭირთ ნის­ლ­ში გა­და­ად­გი­ლე­ბა, მე არა­სო­დეს დავ­ბ­ნე­ულ­ვარ. ინ­ტუ­ი­ცია მაქვს ისე­თი, რომ მკარ­ნა­ხობს, სა­ით უნ­და წა­ვი­დე.
იცი რა მიყ­ვარს ძა­ლი­ან? რო­ცა მთა­ში ვი­ყა­ვი, ნის­ლი რომ დაბ­ლა იყო, ვიდ­რე მთის თავს და­ეხ­ვე­ო­და... მე გა­ვუდ­გე­ბო­დი გზას, მთის­კენ რომ მო­მეს­წ­რო, ავ­ჩე­ნი­ლი­ყა­ვი. ისე ამოვ­ტივ­ტივ­დე­ბო­დი ზე­მოთ, რო­გორც წყლი­დან ამო­სუ­ლი... სა­ო­ცა­რია, მთის წვე­რი­დან დაბ­ლა და­წო­ლილ ნისლს რომ და­ხე­დავ.

მე­ხუ­თე კლა­სი­დან მა­მას ყო­ველ ზაფხულს დავ­ყავ­დი ცხვარ­ში. სკო­ლა რომ დაგ­ვიმ­თავ­რ­დე­ბო­და, მთა­ში მივ­დი­ო­დი. იქ მი­ვი­ღე ფი­ზი­კუ­რი და სუ­ლი­ე­რი წრთო­ბა. მწყემ­სი არ მო­გატყუ­ებს, რაც არის, - ის არის, არ გე­პირ­ფე­რე­ბა... იმი­ტომ გა­მი­ჭირ­და, ქა­ლაქ­ში რომ ჩა­მო­ვე­დი. ვგრძნობ­დი, ცრუ იყო სამ­ყა­რო. მე ხომ ვხე­დავ­დი, ის კა­ცი ისე­თი არ იყო, თავს რო­გორც მაჩ­ვე­ნებ­და... თვა­ლებ­ში ვკითხუ­ლობ­დი...

1976 წელს 30 წლი­სა ვი­ყა­ვი. მა­შინ ჩა­მო­მიყ­ვა­ნეს უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში სას­წავ­ლებ­ლად. ვერ გავ­ძე­ლი. მე­ო­რე კურ­სი­დან წა­ვე­დი. იქ ჩე­მი სამ­ყა­რო არ იყო, არ იყო გა­რე­მო, სა­დაც გავ­ძ­ლებ­დი. მიყ­ვარს მარ­ტო­ო­ბა, სივ­რ­ცე...

ჩე­მი ლექ­სე­ბი რომ და­ი­ბეჭ­და, ისე­თი ამ­ბა­ვი მოჰ­ყ­ვა, რომ ყვე­ლას ყუ­რადღე­ბის ცენ­ტ­რ­ში ვი­ყა­ვი. ეს სულ არ შე­მეძ­ლო. ამი­ტო­მაც წა­ვე­დი. მახ­სოვს, პირ­ვე­ლი და­ბეჭ­დ­ვის მე­რე ორ კვი­რა­ში მო­მი­ვი­და 2000 წე­რი­ლი, სულ გო­გო­ე­ბი­სა იყო, არც ერ­თი კა­ცი­სა. მა­მა­ჩე­მი კითხუ­ლობ­და და გა­და­არ­ჩევ­და ხოლ­მე, ეს წა­ი­კითხე, ეს არ გინ­დაო... ჩე­მი პრეს­ცენ­ტ­რის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლი იყო... მა­მამ ვა­ჟა-ფშა­ვე­ლა იცო­და ზე­პი­რად თა­ვი­დან ბო­ლომ­დე. ამი­სი დრო თუ ჰქონ­და? რო­გორ არა, მი­დი­ო­და ცხვარ­ში, ხელ­ში წიგ­ნი ეჭი­რა და კითხუ­ლობ­და.
მეც ასე­თი სივ­რ­ცე მინ­დო­და... წიგ­ნი და სივ­რ­ცე...

მე­რე ვა­ხუშ­ტი კო­ტე­ტიშ­ვილ­მა გა­მი­კე­თა ისე, რომ და­უს­წ­რე­ბელ­ზე გა­და­მიყ­ვა­ნა და მხო­ლოდ გა­მოც­დებ­ზე­ღა ჩა­მოვ­დი­ო­დი...
სწო­რად მო­ვი­ქე­ცი. სა­ზო­გა­დო­ე­ბა არა­სო­დე­საა მზად, რომ გაგ­ზარ­დოს. მას თა­ვი­სი დაკ­ვე­თა აქვს, და უნ­და შე­ას­რუ­ლო. რო­ცა სა­ზო­გა­დო­ე­ბის დაკ­ვე­თას ას­რუ­ლებ, პო­ეტს კლავ.
აქ გა­ვი­ცა­ნი მო­მა­ვა­ლი მე­უღ­ლე. ვი­საც ყვე­ლა­ზე ნაკ­ლე­ბად ვა­ინ­ტე­რე­სებ­დი, ის მო­ვიყ­ვა­ნე ცო­ლად. ვგრძნობ­დი, რომ ის იყო ადა­მი­ა­ნი, ვი­საც შე­ეძ­ლო ჩემ გვერ­დით ყოფ­ნა. არც შევ­მ­ც­დარ­ვარ. დღემ­დე არ მიგ­რ­ძ­ნია, ოჯახს თუ რა­მე აკ­ლ­და. ყვე­ლა­ფერს უძღ­ვე­ბა მე­უღ­ლე... მე კი მაქვს თა­ვი­სუფ­ლე­ბა, რო­მე­ლიც მჭირ­დე­ბა.

ჩე­მი დაღ­ლა არ შე­იძ­ლე­ბო­და. 50 წლამ­დე ისე­თი ვი­ყა­ვი, ჩვე­ნი მთის წვერ­ზე ავი­დო­დი, გა­და­ვი­დო­დი ჩარ­გალ­ში და დავ­ბ­რუნ­დე­ბო­დი სირ­ბი­ლით... დღე­საც არ ვიღ­ლე­ბი ფი­ზი­კუ­რად...
გულ­ქანს თით­ქ­მის ყო­ველ­დღე ვხე­დავ­დი, ჩა­ვი­დო­დი მთი­დან და პუ­რი ჩარ­გ­ლი­დან ამომ­ქონ­და. ვი­ჯე­ქი ჩუ­მად და ვაკ­ვირ­დე­ბო­დი, რო­გორ ქსოვ­და წინ­დას... ლა­მა­ზი სა­ხე ჰქონ­და... ძა­ლი­ან მიყ­ვარ­და მი­სი ყუ­რე­ბა.
ცხვა­რი ძა­ლი­ან მიყ­ვარს, მაგ­რამ თუ­ში­სა და მო­ხე­ვის­ნა­ი­რად მა­ინც არა­ვის უყ­ვარს ცხვა­რი.

მე ძა­ლი­ან მიყ­ვარ­და ცხვარ­ში ყოფ­ნა. მი­ლა­პა­რა­კია კი­დეც ცხვარ­თან, ლექ­სიც წა­მი­კითხავს ბატ­კ­ნის­თ­ვის. ჩე­მი აუდი­ტო­რია ეგ იყო და აბა, რას ვი­ზამ­დი. ასეც ყო­ფი­ლა, შუა ფა­რა­ში ვმდგარ­ვარ და ხმა­მაღ­ლა და­მიწყია ლექ­სის კითხ­ვა. რო­ცა ლექსს ვწერ, ხმა­მაღ­ლა მიყ­ვარს ფიქ­რი... ამი­ტომ რო­ცა ლექსს ვწერ, ვცდი­ლობ გა­ვე­რი­დო ყვე­ლას. თით­ქოს რა­ღაც მეხ­ს­ნე­ბო­და გო­ნე­ბა­ში და ვი­ცო­დი, რა­ღაც უნ­და მე­ღო­ნა... თუ ცხვარ­ში ვი­ყა­ვი, კარ­გად და­ვათ­ვა­ლი­ე­რებ­დი, რომ ირ­გ­ვ­ლივ არ ყო­ფი­ლი­ყო ადა­მი­ა­ნი და და­ვიწყებ­დი! ძა­ლი­ან მე­რი­დე­ბო­და სა­ერ­თოდ ლექ­სის კითხ­ვა. დღე­საც მე­რი­დე­ბა. ჩე­მი ლექ­სის კითხ­ვი­სას ში­ში, ხათ­რი და მოკ­რ­ძა­ლე­ბა ვერ დავ­ძ­ლიე. ორ-სამ კაც­თან კი­დევ არა უშავს, თუ წა­ვი­კითხავ რა­მეს, მაგ­რამ ბევრ ხალ­ხ­ში ძა­ლი­ან მი­ჭირს...

ხელ­მოკ­ლედ თუ მიცხოვ­რია? არა­სო­დეს, ჩვენს ოჯახს დოვ­ლა­თი მოს­დ­გამ­და. ისე, მოთხოვ­ნი­ლე­ბაც არა­სო­დეს მქო­ნია დი­დი.
სულ ორი შარ­ვა­ლი მქონ­და ხოლ­მე. დო­ლის დროს, ბატ­კა­ნი რომ იბა­დე­ბა, ვიდ­რე სვე­ლია, ის­ვამ მუხ­ლ­ზე, რომ არ გა­ცივ­დეს, მე­რე ჩას­ვამ ვი­რის ხურ­ჯინ­ში და გზავ­ნი ბი­ნა­ზე. სა­ღა­მოს რომ გა­ვიხ­დი­დით შარ­ვალს, გა­შე­შე­ბუ­ლი დგე­ბო­და ხოლ­მე. დი­ლით ჩავ­ხ­ტე­ბო­დით ხოლ­მე შარ­ვ­ლებ­ში. მე მა­ინც ის ცხოვ­რე­ბა მერ­ჩია. მე­ნატ­რე­ბა კი­დეც... ახ­ლა რომ წა­ვი­დე ცხვარ­ში? ცხვა­რი აღარ არის და... ჩე­მიც ვერ მე­ყო­ლე­ბა, იმი­ტომ, რომ ყიზ­ლა­რის სა­ძოვ­რე­ბი ჩა­მოგ­ვარ­თ­ვეს. დავ­რ­ჩით უმი­წაწყ­ლო­ნი...

რო­გორც დი­დი ბოღ­მაა ძნე­ლი სა­ტა­რე­ბე­ლი, ისე - დი­დი სიყ­ვა­რუ­ლიც, რომ ეს არ გა­ხუნ­დეს, არ და­გე­კარ­გოს...
სა­მი შვი­ლი მყავ­და... ბი­ჭი - ბე­ქა, აღა­რა მყავს, მო­მიკ­ლეს... ბე­ქას მე­რე ჩე­მი მიმ­წუხ­რია დამ­დ­გა­რი...

"ჩე­მო ბე­ქა!
ჩე­მი ფიქ­რი შენს გარ­შე­მო ბრუ­ნავს, შენ­თან ათენ-აღა­მებს, შენს სუნ­თ­ქ­ვას აყუ­რა­დებს, შე­ნით ივ­სე­ბა და იც­ლე­ბა, მხო­ლოდ შენ­ზე ფიქრს შე­უძ­ლია ჩე­მი კუთ­ვ­ნი­ლი სამ­ზე­ოს გა­ლა­მა­ზე­ბა.
მხო­ლოდ შენ­ზე მუდ­მი­ვად ფიქ­რ­მა შეს­ძ­ლო ჩე­მი ტკი­ვი­ლის ამ­ღე­რე­ბა. აღარც შე­ნი ნა­ად­რე­ვად გას­ვ­ლა მიკ­ვირს ამ წუ­თი­სოფ­ლი­დან. ჩვენ ვი­კითხოთ, თო­რემ შენ ოც­და­სა­მი წე­ლი სრუ­ლად იცხოვ­რე, სავ­სემ იცხოვ­რე. სიმ­ღე­რაც შე­გეძ­ლო, სიყ­ვა­რუ­ლიც. კა­ცო­ბა იყო შე­ნი ძლი­ე­რი ქე­დის სა­ზი­დი. შენ­ფე­რებს ჩვენ­ნა­ირ­თა ცრემ­ლი არ­სად წა­ად­გე­ბა, მაგ­რამ გვა­პა­ტიე, თუ ხან­და­ხან მა­ინც, უშე­ნო­ბით მოგ­ვ­რილ­მა სევ­დამ მოგ­ვი­ნედ­ლოს ამ­ქ­ვეყ­ნი­უ­რი მტვრით მი­ნაქ­რუ­ლი თვა­ლე­ბი.
მზე რომ ამო­დის, ასე მგო­ნია, უფ­რო ნა­თე­ლია, რად­გან შე­ნი გა­ნუ­მე­ო­რე­ბე­ლი ღი­მი­ლით შე­ივ­სო.
ქა­რი რომ ბორ­გავს, შე­ნი ხა­სი­ა­თია, მა­რად მოძ­რა­ვი, და­უდ­გ­რო­მე­ლი.
წვი­მა, წვი­მაც კი გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად მეჩ­ვე­ნე­ბა, - თით­ქოს უფ­რო ძლი­ე­რად წვიმს, რად­გან წვი­მის წვე­თე­ბის ხმა­ურ­ში, შენს სიმ­ღე­რას შე­ნე­უ­ლი კა­ცუ­რი ხმით ვის­მენ.

ამი­ტო­მაც არის, რომ უფ­რო ძნე­ლად და­სა­ჯე­რე­ბე­ლი გა­მიხ­და დრო - რო­მე­ლი უფ­რო ნამ­დ­ვი­ლი დროა, მე რომ ვცხოვ­რობ და გან­ზო­მი­ლე­ბა­დია, თუ, დრო შენ რომ ცხოვ­რობ და გა­ნუ­ზო­მე­ლი.
ყო­ველ შემ­თხ­ვე­ვი­სათ­ვის, მე აქე­დან ასე მეჩ­ვე­ნე­ბა"...

მო­ხუ­ცი დე­და მყავს სი­მო­ნი­ან­თხევ­ში. მის­თ­ვის ჩე­მი ლექ­სე­ბი უინ­ტე­რე­სოა, მარ­ტო ის აინ­ტე­რე­სებს, მე რო­გო­რი ვარ, რო­გორც კა­ცი... თუ მოვ­წონ­ვარ? მოვ­წონ­ვარ, იმი­ტომ რომ ყვე­ლა მიყ­ვარს. სი­ძულ­ვი­ლი ჩემ­თ­ვის უცხოა. ჩე­მი შვი­ლის მკვლე­ლიც არ მძულს... ძა­ლი­ან მი­ჭირს, მეცხ­რე წე­ლი­წა­დი მი­დის და ყო­ველ­ღა­მე ვტი­რი... მრცხვე­ნია, მაგ­რამ ასეა... ყვე­ლა­ფე­რი დე­ტა­ლუ­რად მახ­სოვს, რო­გორ მღე­რო­და, იღი­მო­და, რო­გორ ეძი­ნა...
სა­ერ­თოდ არ მე­გო­ნა, ამ­დენ ხანს თუ ვიცხოვ­რებ­დი. მას მე­რე, რაც ბე­ქა გა­მიჩ­ნ­და, ყო­ველ­თ­ვის ვგრძნობ­დი, რომ ჩვენ ერ­თად ვერ დავ­ბერ­დე­ბო­დით... მე­გო­ნა, მე გა­ვი­დო­დი ად­რე... სკო­ლა რომ და­ამ­თავ­რა, დე­და­მის­მა მი­სი სუ­რა­თი და­დო კა­რა­და­ში... შევ­ხე­დე და და­ვი­ნა­ხე... არ იყო ამ­ქ­ვეყ­ნის! მა­შინ­ვე ავა­ღე­ბი­ნე. ბო­ლო ორ წე­ლი­წადს ჩვე­ნი ხა­ტე­ბის კუთხე სველ­დე­ბო­და, ხა­ტე­ბი ტი­როდ­ნენ. მას მე­რე, რაც ბე­ქა აღარ არის, აღარ დას­ვე­ლე­ბუ­ლა.

ახ­ლა მაღ­ლა ვე­ძებ ჩემს შვილს, დაბ­ლა არა! სხე­უ­ლი უცხოა ჩემ­თ­ვის, სუ­ლი მა­ინ­ტე­რე­სებს.
ჩე­მი გუ­ლი დაღ­რუბ­ლუ­ლია. ძა­ლი­ან მინ­და ჩე­მი მის­და­მი სიყ­ვა­რუ­ლი გა­და­ვი­ტა­ნო ვინ­მე­ზე, ვერ შევ­ძე­ლი...
სისხლს ნუ და­მა­ნა­ხებ! ნა­დი­რო­ბა არ მიყ­ვარს... დე­და­ჩემს უჩხუ­ბია კი­დეც ბევ­რ­ჯერ მა­გის გა­მო. ერ­თხელ ნა­მი­ან­ში მივ­დი­ო­დი და ჯოხს ვიქ­ნევ­დი, ტო­რო­ლა მოვ­კა­ლი, ეს არის ჩე­მი სატ­კი­ვა­რი...
ერ­თხელ კი­დევ ძრო­ხამ ბი­ლიკ­ზე წიხ­ლი მკრა, არ ვი­ცი, რა მო­მი­ვი­და, მოვ­ბ­რუნ­დი, ხე­ლი შე­მოვ­კა­რი და მოკ­ვ­და... ეგეც ჩე­მი სა­დარ­დე­ბე­ლი გახ­და. ხან იმას ვფიქ­რობ, ამის გა­მო ხომ არ და­ვი­სა­ჯე...

მგე­ლი თუ მო­მიკ­ლავს? არც მგლის­თ­ვის მის­ვ­რია... არც დათ­ვის­თ­ვის. ისი­ნი თა­ვი­სას ცდი­ლო­ბენ. იმათ ძაღ­ლე­ბი უს­წორ­დე­ბოდ­ნენ... ბოღ­რა მყავ­და ძაღ­ლი... ძლი­ე­რი იყო, ბევ­რ­ჯერ და­ვუგ­ლე­ჯი­ვარ. ჩე­მი ბრა­ლი იყო, ვე­თა­მა­შე­ბო­დი, ვე­ჭი­დე­ბო­დი. მე­ტი რომ მო­მი­ვი­დო­და, კბილს გამ­კ­რავ­და. მე­რე ნა­ნობ­და, შო­რი­დან მო­დი­ო­და, რომ მომ­ფე­რე­ბო­და. მა­ლე შევ­რიგ­დე­ბო­დით ხოლ­მე. რომ იგ­რ­ძ­ნო, კვდე­ბო­და, წა­ვი­და, სხვა­გან მოკ­ვ­და.
სი­ცოცხ­ლეს­თან და­შო­რე­ბუ­ლი, მოწყ­ვე­ტი­ლი ყვა­ვი­ლიც კი არ მიყ­ვარს... და­ვუწ­ვე­ბო­დი და ვი­ყა­ვი პირ­ქ­ვე იებ­თან... მე მო­უწყ­ვე­ტე­ლი იები მიყ­ვარს...

არას­დ­როს მი­ფიქ­რია, ლექ­სის მწე­რა­ლი კა­ცი ვყო­ფი­ლი­ყა­ვი, მინ­დო­და მთის ძლი­ე­რი კა­ცი ვყო­ფი­ლი­ყა­ვი. ჩხუ­ბიც ვის­წავ­ლე, თუმ­ცა არ გა­მო­მი­ყე­ნე­ბია არა­სო­დეს... ჩემ­თან კა­მა­თიც კი არა­ვის მოს­ვ­ლია.
რო­ცა ვწვე­ბი, სუფ­თა ფურ­ც­ლებს ვა­ლა­გებ სას­თუ­მალ­თან. ღა­მით რომ მო­მი­ვა სტრი­ქო­ნი, ჩავ­წერ...
ხან მგო­ნია, სიზ­მარ­ში ვცხოვ­რობ, სიზ­მ­რებს კი სულ ვნა­ხუ­ლობ და იქ უცხო ენა­ზე ვკითხუ­ლობ ლექ­სებს... რუ­სუ­ლი სა­ერ­თოდ არ ვი­ცო­დი, მხო­ლოდ ერ­თი სიტყ­ვა "ხლებ" ვი­ცო­დი. ერ­თხელ სიზ­მარ­ში რუ­სუ­ლა­დაც კი ვკითხუ­ლობ­დი ლექსს, ერ­თი ფრა­ზა და­მა­მახ­სოვ­რ­და: "ი ტვაია დუ­შა პო­გიბ­ნეტ!". ზოგ­ჯერ ჩემ­თ­ვის სრუ­ლი­ად გა­უ­გე­ბარ ენა­ზე ვლა­პა­რა­კობ... იმ ენის ჟღე­რა­დო­ბაც მახ­სოვს...

თვალ­წინ მიდ­გას ის ქა­ლა­ქი, სიზ­მ­რად რომ ვნა­ხუ­ლობ ხოლ­მე, ის ცი­ხე­სი­მაგ­რე... მე დავ­ფ­რი­ნავ ამ ქა­ლა­ქის თავ­ზე... იქ­ნებ, ის არის ცხა­დი. და­ნარ­ჩე­ნი - სიზ­მა­რია...



ლე­ლა ჯი­ყაშ­ვი­ლი
ჟურნალი "ისტორიანი",#50

* https://www.kvirispalitra.ge/istoriani/57956-qsisdzulsvisli-chemsthsvis-uckhoa-chesmi-shvislis-mkvleslic-ar-mdzulsq.html

***
ვწყევლი წვიმიან ამინდებს
ეს რა ნაღველი შემყარა.
წაგიყვან! წინ გადამიდგეს
შენი შეშლილი ქვეყანა.
მამტვრიონ, მლეწონ, მიტირე,
ამაზე როდი ვჯარდები,
მერე, ო, დედას გიტირებ,
აბა ნუ შეგიყვარდები!

ძალიან მაგარი ლექსია.
ძალიან მაგარი

* * *
(პატარა მარიამ არაბულს)

მოდი, პატარავ, ეგებ ამ გულს ეშველოს რამე,
მო, მარიამო, შენებურად დასკუპდი მუხლზე,
უნდა გიამბო, ღამე როგორ ცრემლებით ვნამე
და მე შეშლილი, ო, შეშლილი ვიყავი წუხელ...
ცა მრისხანებდა,
დაიხვია ელვა გველებად,
გამძვინვარებით ქარიშხალი ზღვებზე კიოდა...
და ირგვლივ იყო,
იყო მხოლოდ საშინელება....
და თითქოს სხვათა საფლავიდან ამოვდიოდი...
... ხმა მომდიოდა შემზარავი წყევლის და კრულვის
და მე გავრბოდი,
მე გავრბოდი არსად, არსაით,
ჰო, ჩემო ქალო,
ესღა ვიცი არა მაქვს გული
და თუა, ალბათ გზაზე გდია,
სადღაც, ქვასავით...
ფრთხილად, პატარავ, ფრთხილად,
არსად წამოჰკრა ფეხი,
იქნებ ჯერ კიდევ ცოცხალია ანდა ეტკინოს,
მაგრამ, ო, არა
ჩემს ხმას სულაც არა ჰგავს ეს ხმა,
ყურს ნუ მიუგდე თუნდაც უკან გამომეტიროს...
ნუ დაიმძიმე ეგ თვალები ნაღვლიან ფიქრით
და რაც გიამბე, ეს შეშლილი როკვაა სულის,
ჯერ კიდევ დღეა, ციდან თხელი ჩამოდის ფიფქი,
ან იქნებ ჩემი გაყინული ცრემლია სულაც...
მოდი, პატარავ, ეგებ ამ გულს ვუშველოთ რამე,
მო, მარიამო, შენებურად დასკუპდი მუხლზე.

ტარიელ ხარხელაური

***
დარდი, ფიქრი და ტკივილი
ჩემგან მოედო სამყაროს...
რას ამბობ, ნისლო, ტირილი
შენ როგორ უნდა მასწავლო -
ეს მე ვარ, კლდეთა კალთებზე
ცრემლად რომ ჩამოვწკანწკარობ.


***
პირიმზეო,
წუხელ შენზე ვწუხდი,
შენთან ყოფნის მომიარა ჟინმა.
ცა ბობოქრობს,
ელავდა და ჰქუხდა,
სული ჩემი დაემგვანა წვიმას.
ავიდევნე შენზე ფიქრი, ძილი
არა და არ მიეკარა თვალებს,
არც დადგომა არ იგრძნობა დილის,
არსად მთვარის არ ჩანს სიფერმკრთალე.
შეწყდა წვიმა, ბოლო წვეტი წვიმის
ჩემს ხერხემალს ჰა, ჰა, ჩაამთავრებს.
არსად აჩნდა არა სვეტი ნათლის
მოეფინოს მთებს, აიმღვრას ნისლი,
ვწუხვარ - შენი სიყვარული მმართებს,
სხვისი არცრა, არცრა არავისი.
პირიმზეო, ნაავდრალი მხრები
თუ როგორმე გავიტანე გარეთ,
ალბათ, მოვალ, შენ წინ დავემხვები
და ცრემლიან წერილს დაგიმთავრებ.


***
ძაღლს მაინც აიდევნებდი,
ცერად რომ გასჭერ ჭალაო,
მიზეზობ ძებნას ცხენისას,
გუმანს მიგიხვდი, ქალაო,
ახლა თუ ცოდვა დავიდე,
ზიდოს ლაშარის ჯვარმაო...


***
ბევრი მე თვითონ არ მომწონს,
ბევრს არ მოვწონვარ, გვიმრაო.
დღეს ამიტომ არ ვკანკალებ,
დღეს ამიტომ არ ვგმინავო.
ის მტკივა, ისა – გვირილამ
დღეს რო არ გამიღიმაო,
უფრო ამიტომ ვჯაჯღანებ,
უფრო ამიტომ ვღრინავო.


***
რომ დამინახე, პირიმზე,
რად მოგერია ცრემლები,
ამ გულს ვერ დასდებ მალამოს,
ვერა, შენ შემოგევლები.
ნუ, შენ ნუ მომეღრუბლები –
ნისლები მკმაობს სველები.

უსაყვარლესი პოეტი!




Tariel Kharkhelauri Photo by Mikho Mosulishvili

თამარ გონგაძე


ტარიელ ხარხელაური - ხევსური პოეტი დიდი ტრაგედიით


"ფშავში მიყვარს განმარტოება. ქედის იქით ძალიან კარგი პოეტი ცხოვრობს - ტარიელ ხარხელაური. ის მეუბნება: ფშავლებში ცხოვრობ, კარგი ქართულით ლაპარაკობენ, მწერალი ხარ და ძარცვე ეგ ხალხიო" - მითხრა ხუთი თვის წინ გურამ ქართველიშვილმა. მახსოვს, მაშინ გავიფიქრე, ჩავწერ ბატონ ტარიელს-მეთქი. ახლახან კი რედაქტორმა მითხრა, იცი, თეონა ქუმსიაშვილის სიმღერის - "შენ ჩემო დიდო ტკივილო" ლექსი ხარხელაურს ეკუთვნის, შვილი ჰყავს გარდაცვლილიო... ახლა წინ მისი ნაჩუქარი კრებული - "მინდვრის ფსალმუნები" მიდევს და წინასიტყვაობისგან გაოგნებული თავს ვერ ვუყრი სათქმელს. "ეს წიგნი დიდმა ტკივილმა წერა. ნუ შეგაკრთობთ ცრემლი, რომელიც კაცის თვალებიდან იღვრება. ეს ყველა მამის ცრემლია, რომელიც არა თუ არ ჩამოუვარდება დედის ცრემლს, შეიძლება კიდევაც გადაამეტოს ტკივილთა სიმძაფრეში. ღმერთმა დამიფაროს, რომ მარტო ჩემს ტკივილს ვჭირისუფლობდე, ყველას შვილს დავტირი, ყველას ტკივილი მტკივა..." აქ ჩემი ემოციები ყოვლად უადგილოა. მე უბრალოდ მინდა ამ გენიალური პოეტის სულის ვიწრო სარკმელში შეგახედოთ, რომელიც ამ ტკივილიანმა ხევსურმა ჩვენთვის შეაღო. ამ ხევსურს კი ვახუშტი კოტეტიშვილმა "კაი ყმა" უწოდა.

"არ გაიარო თავდახრილმა ჩემ გამო, შვილო"
"სურათის გადაღება კი არა, ჩემ თავს რომ ვხედავ, მეზარება" - გვითხრა ქალბატონმა მარინა ხარხელაურმა. "არც მე მილხინდა, მაგრამ ურთიერთობების დროს უარს ვერ ეტყვი ფოტოს გადაღებაზე, ინტერვიუზე. მას ხომ სიამოვნებს შენთან ერთად, რა უფლება გაქვს ამ სიამოვნებაზე უარი უთხრა? რ უფლება მაქვს ჩემი ტკივილი თავს მოგახვიო? თუ ჩემი ტკივილი შენადაც იქცა, მაშინ ერთი სატკივარის ჭირისუფლობა შეიძლება.

ბექა რომ დაიბადა, იმის განცდა მქონდა, რომ ჩვენ წუთისოფლის ერთად გალევა გაგვიჭირდებოდა. პირიქით მეგონა, რომ ცოტა ადრე მე მომიწევდა ამ სოფლიდან გასვლა. ლექსი დავუწერე: "როგორც ეტყობა - გაზაფხულს ისევ უშენოდ გავილევ, ალბათ, სწორია, სამყარომ ერთად ვერ გვზიდა ორივე. მე ვერ შემბედა, საწუთრო ვერანაირად მიმოკლა, გარს მივლის, მეფოლორცება, ჩამოტეხილ მხარს მილოკავს..."
მას ჩემზე უკეთ შეეძლო მამულისთვის ემსახურა. სიყვარულის მატარებელი, რაინდული სულის პატრონი იყო, ჩემგან საოცრად განსხვავებული. ხევსურული სისხლის პატრონი ჩხუბს არასდროს მოვრიდებივარ. ის ერიდებოდა. ერთადერთი, რასაც ვერ იტანდა და მდგომარეობიდან გამოიყვანდა, დედის შეგინება იყო. იმ დონეზე უყვარდა დედა, ამას არც მე მაპატიებდა. და ამას შეეწირა კიდეც. თიანეთში, ჩვენს სოფელ სიმონიანთხევში იყო. საღამოს ახალგაზრდები შეიკრიბნენ. ერთმა მათგანმა ჩვენ სოფლელ ბიჭს შეურაცხყოფა მიაყენა. ბექას უთქვამს, ნასვამი ხარ, გეყოფა, ჩემ სოფელში, უნდა გაიცინებს, უნდა - არა, შენ ვინ გეკითხებაო. იმან შეაგინა... ბექა ფიზიკურად ძლიერი იყო და ის ბიჭი სცემა. მერე უთხრა, ხვალ შევხვდეთ, შენც გამოფხიზლდები და თუ დამნაშავე აღმოვჩნდები, ბოდიშს მოგიხდიო. მეორე დღეს ჩვენი სახლის უკან გადმოვიდა და პირდაპირ იარაღი ესროლა. 23 წლის ბიჭი მომიკლა... მე თბილისში ვიყავი.
ჩემთვის ძალიან მძიმეა. სხვანაირად განვიცდი. ყველა მისი მოძრაობა გონებაში მაქვს შენახული. როგორ ადიოდა კიბეზე, როგორ ჩამოდიოდა, როგორ იცინოდა, როგორ აღვიძებდა მეზობლებს სიმღერით, როგორ შეუვარდებოდა დილით... სოფელში რომ ავდივარ და მის საწოლს გადავხედავ, მგონია, რომ იქ წევს. "ბარგს შევკრავ, ვიცი, გრიგალი მალულად გაიქილიკებს, ერთხელღა ამოვიბღავლებ, მერე შენს ნავალ ბილიკებს მოვძებნი, გულში ჩავიხვევ - ნისლივით დავეწურები, ქარი ჩემს საფლავს წააყრის მტვერს შენი ნაფეხურების."

ამ ტრაგედიის შემდეგ ვაპირებდი საერთოდ გამენადგურებინა რაც კი რამ მქონდა დაწერილი. რომ არა ბიზნესმენ ომარ ქუცნაშვილის მოთხოვნა და იძულებით გადადგმული ნაბიჯი (სტამბაში წინასწარ გადახდილი ფული) გაგრძელებას არ ვაპირებდი. ლექსებს ვწერდი და ვხევდი. არ მეგონა, მკითხველისთვის თუ კიდევ ვიქნებოდი საინტერესო. ის პირველი კრებული 2004 წელს გამოვიდა. მესამე კრებულის გამოცემა უკვე თქვენმა თაობამ მოითხოვა და მარტში იგეგმება.

მე როცა ვთქვი ლექსი - "სამშობლოვ ჩემო, პოეტი შენ ხარ, მე შენი ენით მოლაპარაკე" - მას შემდეგ უფლება არ მქონია ჩვეულებრივი მოკვდავივით მეცხოვრა, ვინც ყოველდღიურ მოთხოვნილებაზე აგებს თავის ყოფას. არჩევანის წინაშე დავდექი. ცხოვრება უნდა შემეცვალა. ხომ არ მაქვს უფლება, რომ ბედნიერი ვიყო, მაგრამ გარკვეულწილად ვარ ბედნიერი. ჩემს გვერდით ხომ ჩემი შვილების თაობა მოაბიჯებს. ცოტა ხანს მაინც ვიყოთ ბედნიერი ამ წუთისოფელში.

მყავს ორი ქალიშვილი - გვანცა და სოფო და შვილიშვილები. ამბობენ, შვილიშვილი შვილზე მეტად საყვარელიაო, მაგრამ ჩემში, ამ ტრაგედიამ, ეს გრძნობა იმდენად მოკლა, რომ ხანდახან ჩემი თავიც კი მძულს, რომ შვილიშვილი ჩემ შვილზე მეტად არ მიყვარს. ის ყველაზე მეტად მიყვარს.
დიდ ბოდიშს გიხდი, შვილო, ასე რომ დაგამძიმე..."

"შენ ჩემო დიდო ტკივილო"
თეონა ქუმსიაშვილის ტრაგედია ყველას გვახსოვს და ჯერ ისევ მოუშუშებელი იარაა. მისი ბოლო სიმღერა დაუვიწყარია. არადა, ასე ტკივილით სავსედ ნამღერი სიმღერის ლექსი თავის დროზე შეყვარებულ პოეტს თავისი მომავალი მეუღლისთვის მიუძღვნია.
"ერთ-ერთი პირველი ლექსია, რომელიც მეუღლეს მივუძღვენი. სვანეთში იყო, ფოლკლორულ ექსპედიციაზე, მე ნახირში, მწყემსად. უცებ მომეძალა სევდა, მომენატრა და გონებაში ეს ლექსი დავწერე.
თეონამ მომიბოდიშა, ტარიელ ძია, გავბედე და ამ ლექსზე სიმღერა დავწერეო. რომ მოვუსმინე, შემძრა. სულის მძიმე განწყობა დამანახა. პირველი შემთხვევაა, როდესაც სიმღერა და ლექსი ასე ჰარმონიულად მოქმედებს და მიდის მსმენელის გულთან. თითქოს წინათგრძნობა ჰქონდა. ამ სიმღერით დაგვემშვიდობა და წავიდა"...

"ჩემი გონება ამის შემქმნელი არ არის"
ცივია ქალაქი, არ მიყვარს აქ ყოფნაო - ეს იყო ჩემი და ბატონი ტარიელის პირველი საკონტაქტო ფრაზა. ქალაქში სასწავლებლად ჩამოსული მუდმივად გარბოდა მთებში.
"სოფლის ცხოვრებით ვცხოვრობდი და არც მეგონა, ჩემი ლექსი ინტერესს თუ გამოიწვევდა და ასეთი ძალა ექნებოდა. ლექსით გამოჩენა სწორად არ მიმაჩნდა. პოეზიით დამკვიდრების სურვილი არ მქონია. ლექსი მოითხოვს ვთქვა, რომ პოეტი ვარ-მეთქი, თორემ მე გადმომაქვს, ლექსის გადმომწერი ვარ. ხილვაა, ვხედავ იმ სამყაროს, რასაც ვქმნი. ბევრჯერ სიზმრიდან გადმომაქვს ლექსი. ლექსების უმეტესობა ასე მაქვს დაწერილი. ზოგჯერ ჩემთვის გაუგებარ ენაზე დაწერილ ლექსს ვკითხულობ სიზმრად და გადმომაქვს. მერე მეღვიძება ჩურჩულით. თუ ცივა და ადგომა მეზარება, სტრიქონებს ვიმეორებ რომ არ დამავიწყდეს. თუ ფურცელზე გადატანას ვერ ვახერხებ, ლექსი გამექცევა ხოლმე. გული ძალიან დამწყვეტია. ამიტომ დაწოლის წინ მაგიდაზე ვტოვებ გაშლილ თაბახის ფურცლებს. შუქს არ ვანთებ, განწყობა და ემოცია რომ არ დავკარგო, ამიტომ ხელის ვარაუდით ვიცი ერთი სტრიქონის დაწერის მერე სად უნდა დავწერო. ასე ვიწერ ლექსს.

კომპოზიტორ იაკობ ბობოხიძეს აგარაკი ჰქონდა სიმონიანთხევში, სწორედ მისი და ჩემი ცოლის, მარინა ხარხელაურის წყალობით, რომელიც ნაგლეჯებზე მიწერილ გადაყრილ ლექსებს აგროვებდა, გავხდი პოეტი. ასე შემიყვანეს პოეზიაში. იქნებ დანაშაულიც ჩაიდინეს. მიჭირს იმასთან შეგუება, რომ პოეტი ვარ. ზოგჯერ, რომ გადავხედავ ლექსს, ვაცნობიერებ, რომ ჩემი შესაძლებლობის და პოტენციალის გათვალისწინებით ამის დაწერა არ შემიძლია. "დახურეთ ზეცა, ვარსკვლავებთან საუბარს ვიწყებ" - ჩემი გონება ამის შემქმნელი არ არის. ხშირად გავუოცებივარ სტრიქონებს - "წუხელ მუხლებზე მეწვა სიკვდილი, და მე და ქარი ვჭირისუფლობდით". ამას ადამიანის გონება ვერ შექნის. ასეთი გაბედული ნათქვამი არ შემიძლია. უფალი გაძლევს ნიჭს და არ გაქვს უფლება თავი მოიწონო, რა მაგარი ლექსი შევქმენიო. უბრალოდ, მე შექმნის პროცესში ახლოს ვარ ლექსთან. მერე მეც ჩვეულებრივი მკითხველი ვარ, როგორც სხვა. ვსწავლობ მის დინამიკას, რა არის მასში ფასეული. ლექსების რაოდენობა არ მაინტერესებს. ამით რომ დაინტერესდები, ის ლექსი შენზე წინ მოკვდება. არ მინდა ლექსმა გამასწროს. ჭირისუფალი ხომ მინდა რომ დამიტიროს? ლექსები ჩემი ჭირისუფლებია. მათზე უკეთ არავინ დამიტირებს.
ლექსის წერის დროს გარემოს მნიშვნელობა არ აქვს. ისეთ ადგილებში დამიწერია ლექსი, კაცი სიცილით მოკვდება. უხერხულ მდგომარეობაში მყოფსაც, თავი მიმინებებია და ლექსთან წავსულვარ. ვარაზის ხევზე ჩამოვდიოდი და ჭადრის ფოთოლმა ჩამომიფრინა - "შენ საით წახვალ ხმელო ფოთოლო" - ამეკვიატა სტრიქონი. ამ ლექსს ადევნებულმა ტრანსპორტით თავი საბადურებში ამოვყავი. ასე გაგიტაცებს ლექსი. ხშირად მინდორში ამკვიატებია სტრიქონები, ამ დროს გარემოს ათვალიერებ, რომ ლექსის ხმამაღლა წასაკითხად სიმყუდროვე იყოს. რამდენჯერმე ვკითხულობ, რომ არ დამავიწყდეს. მთაში რომ დაინახონ მარტო თავისთვის მოლაპარაკე კაცი, არანორმალურიაო იტყვიან. ამიტომ ვათვალიერებ გარემოს, რომ არ შემრცხვეს.

ლექსის წერისას ყველა კომპონენტი უნდა მონაწილეობდეს, გული, გონება, ყნოსვაც კი.
- რისი სუნი აქვს თქვენს ლექსებს?
- იმ სამყაროსი, რაშიც ვცხოვრობ. თივის, წვირის, ყვავილის, მიწის, ქალის სურნელიც აქვს...

"ასე დამამთავრებინეს უნივერსიტეტი"
"ფილოლოგიის ფაკულტეტი ხელშეწყობით დამამთავრებინეს, თორემ მეორე კურსიდან გავიქეცი მთაში, ისევ ცხვართან. აუდიტორიაში ვერ გავძელი. ტყვეობაში ვიყავი. მერე ვახუშტი კოტეტიშვილმა დამაბრუნა უნივერსიტეტში. თავისუფალი დამსწრე ვიყავი. ლექტორები ჩემი მეგობრები იყვნენ. მპატიობდნენ გაცდენებს. ჩემ ნებაზე დავდიოდი. გულისყური მთისკენ მეჭირა. მთიდან მხოლოდ გამოცდების დროს ჩამოვდიოდი. ჩემი კურსელები რომ დამინახავდნენ, უკვე კანკალებდნენ, გამოცდები დაიწყოო. ასე დამამთავრებინეს უნივერსიტეტი მარტო იმიტომ, რომ დიპლომი მქონოდა. მაშინ კომუნისტების ეპოქა იყო და უდიპლომო პოეტი იმ სისტემისთვის სირცხვილი იყო".

"ჩემი მუზა მხოლოდ ჩემი მეუღლეა"
"ჩემს გარშემო სუსტი სქესის ცვენა იყო. იცოდნენ რომელ აუდიტორიაში მქონდა ლექცია და კართან გროვდებოდნენ. იშვიათი ეგზემპლარივით მათვალიერებდნენ. მინდოდა იმაზე მეტი გამოვჩენილიყავი, ვიდრე ქალაქელები იყვნენ. მარინა ერთადერთი გოგო იყო, რომელიც ჩემით არ დაინტერესებულა. გოგოები რომ მეხვეოდნენ, ის ჩემ სიახლოვეს არ მოდიოდა. ახლა მივხვდი, მგლის პრინციპი ჰქონდა არჩეული. სადაც თვითონ ბინადრობს, იქ არ ნადირობს. მივხვდი, რომ როგორც პოეტი არ ვაინტერესებდი. ოჯახი, რომელიც ლექსის გამო შეიქმნება, გავა დრო და დაინგრევა. ოჯახი ჭეშმარიტმა სიყვარულმა უნდა შეკრას. გულწრფელად ვამბობ, რაც ჩემთვის ჩემმა ცოლმა გააკეთა, არანაირი ქალი ამას არ გააკეთებდა. გამათავისუფლა ყველაფრისგან, რაც ოჯახს სჭირდება. საზრუნავი თავის თავზე აიღო. როცა უფლის გზაზე ხარ, გიმართლებს.

ჩემი მუზა მხოლოდ ჩემი მეუღლეა. ცვალებადი არ უნდა იყო. მარადიულ სახედ ერთი ქალი უნდა შექმნა. ყველა ლირიკული ლექსი მისადმი მაქვს მიძღვნილი".
მარინა ხარხელაური: "უნივერსიტეტის გაზეთში ტარიელის ლექსები რომ დაიბეჭდა, სახლში მივიტანე. დედამ წაიკითხა და თქვა - "ნეტა, მის დედას, ვინ არის, რა კარგი შვილი გაუზრდიაო. ეს "კარგი შვილი" ერთ წელიწადში მისი სიძე გახდა".

"რას გრძნობს გული და გონება"
"წუწუნის არც სურვილი მაქვს და არც ნიჭი. ვცხოვრობ ისე, როგორც მთელი სოფელი. ცხვარში 12 წელი მაქვს გატარებული. ისეთი რა ცხოვრება უნდა შემხვდეს სოფელში, რომ გამიჭირდეს. გამორიცხულია. ჩემი მთავარი მიზანი ის კი არ არის, რას გრძნობს კუჭი, არამედ ის, რას გრძნობს გული და გონება, რა საზრდოს იღებს. სხეულს დღეს ატარებ, რამდენიმე ხნით, ხვალ არ გექნება. სულის მზიდველად გჭირდება".


12.12.2015
ჟურნალი „კარიბჭე“

იმდენად სუფთაა აქ პოეზია, კენჭებს დაითვლით...



ტარიელ ხარხელაური

***
მანძილი შენამდე დიდია,
შენიდან ჩემამდე - არც ისე
ამინდი საგრძნობლად მშვიდია,
მანცვიფრებ...
ჯერ კიდევ ჰყვავიან ატმები,
ქარია - მომიტანს რამე ჭორს,
მე ვამბობ, არ მომენატრები,
შენ სდუმხარ, იღიმი
საეჭვოდ,
ვარსკვლავნი აენთნენ,
რომ ვხედავ, შორი-შორს
საკმაოდ,
მე ახლა გიჟი ვარ საერთოდ -
ჩემს ჭკვაზე გადმომყავს სამყაროც,
მუდმივად რაღაცა მაწამებს
და ჩემში მუდმივად ბინდია,
და მაინც მიზიდავს
წამწამებს
მთვარე რომ ნისლივით ჰკიდია.
შორს სადღაც ჰყვავიან ატმები,
ქარია - მომიტანს რამე ჭორს,
მე ვამბობ, არ მომენატრები,
შენ სდუმხარ, იცინი
საეჭვოდ.

Tariel Kharkhelauri with my linden-tree Photo by Mikho Mosulishvili, 2010

გამოცანა გერგება, მარიამო...

მართლა ეგრე ეძახის მიხო. ამ დღეებში ხო რაღაც პიესას სწერს და ლამის ამოგვხოცოს ყველანი, და ტარიელის ინტერვიუ რომ უნდა დაწყებულიყო საპატრიარქოს რადიოზე, დაურეკა იქ, სიმონიანთხევში, რომ - ტარიელოო, კაცოო, ჩართე რადიო, შენი ინტერვიუ იწყებაო. იმან კიდევ უთხრა იქიდან - არ იჭერს აქაო და აბა, რა ვქნაო... მობილზე მაინც მქონოდა იმდენი, რო მოვუდებდი ამ რადიოს და მოგასმენინებდიო, დაიდარდა მერე მიხომ...

როგორი ნაღდია, როგორი - არანაირი სიყალბე არა აქვს ტარიელს, არანაირი...

”ვიცი,
ჩემი გზა საითაც წავა,
შენ საით წახვალ, ხმელო ფოთოლო”

- ტარიელის ამ ლექსზე იაკობ ბობოხიძის სიმღერა არის დაწერილი და აბა, თუ ვინმე ნახავს ინტერნეტში დადებულს, ჩვენც შემოგვაშველეთ იმისი ბმული...

Tariel Kharkhelauri © Photo by Mikho Mosulishvili

ტარიელ ხარხელაური

***
გაიცრიცება საღამოს ბინდი,
ვიცი,
ამ დილით უნდა მოთოვლოს,
ვიცი,
ჩემი გზა საითაც მიდის,
შენ საით წახვალ,
ხმელო ფოთოლო!
ამოვარდნილა ქარი ძლიერი,
ო, როგორ ცდილობს, რომ ამათრთოლოს.
და შენზე ამით ვარ ბედნიერი,
რომ ქარს არ ავდევ,
ხმელო ფოთოლო.
ლეგა ხეობებს გრიგალი სჭვალავს,
მთა დუმს,
ამ დილით უნდა მოთოვოს,
ვიცი,
ჩემი გზა საითაც წავა,
შენ სადღა წახვალ,
ხმელო ფოთოლო!..

როცა ტარიელ ხარხელაურის ლექსებს ვკითხულობდი, სულ მქონდა განცდა, რომ მიწაზე კი არ იყო, როცა ამ ლექსებს წერდა,_ სადღაც, უფრო ზემოთ, მთის წვერზე შეკრებილ ღრუბლებზე იჯდა და ნისლებზე წერდა-მეთქი. როცა მერგო ბედნიერება და გავიცანი, მივხვდი, რატომ მქონდა ასეთი განცდა... ჩემთვის ეს ადამიანი პოეტზე მეტია!

არ ბეჭდავადა ადრე ტარიელი ლექსებს, ბეჭდავდა კი არა, დახევდა ხოლმე. და წამოუღია ერთ რედაქციაში კომპოზიტორ იაკობ ბობოხიძეს, მიუტანია და დებულა და დებულა იქ კარგა ხანს. მერე ისევ იაკობ ბობოხიძეს მიუკითხებია და წაუყვანია ტარიელი ამ თავის ლექსებიანად რეზო ინანიშვილთან.

ტარიელი ამბობს, - ვაჟას შემდეგ მწერლებიდან ბატონი რეზო მიყვარდა ძალიან, ბევრ რამეს მაძლევდა იმისი პატარა მოთხრობები და ჩემი ლექსებისთვის კი არა, უფრო იმისითვის გავყევი, ნამდვილი მწერალი რომ მენახაო; მენახა, როგორ დადიოდა, ჩვენსავით ისიც ლაპარაკობდა თუ არაო...

და გადაუშლია რვეული ბატონ რეზოს და წაუკითხავს:

”- ოჰოო! -
ამოიოხრა მუხამა მძიმედა,
ხომ გაიგონე,
იმედავ,
კვნესა მუხისა?!”

წაუკითხავს და მაშინვე დაუხურავს რვეული, - მე რა უფლება მაქვს, ამის დამწერს რამე ვასწავლოო...
წაუღია და თხუთმეტი ლექსი თავის პატარა წინათქმით დაუბეჭდავს მაშინდელი ”ცისკრის” მერვე ნომერში...

აი, ეს ლექსი სრულად:


***

- ოჰოო! -
ამოიოხრა მუხამა მძიმედა,
ხომ გაიგონე,
იმედავ,
კვნესა მუხისა?!
ვინ იცის,
ღიმილი უღირს რად ცასა,
სხვისა ტკივილი სხვასა,
სხვისა სიხარული სხვასა...
ამოიოხრა მუხამა მძიმედა,
იმედავ!
- ტოტი მოსტყდა
და კვნესოდა იმითაო, -
მითხარი,
ზურგი შეატრიალე,
გამცილდი და უშნოდ გაიღრიჯე,
ვირისთავო.
მუხა კი კვნესოდა...
მესმოდა...
და გული მიბრაგუნებდა ბეჭიდან.
სხვას როგორღა ვუთხრა,
იმედავ,
როცა ტკივილი მუხისა,
უშნოვ,
შენც ფეხებზე გეკიდა.
- ოჰოო! -
ამოიოხრა მუხამა მძიმედა.
დაგაყრუოს გამჩენმა, იმედავ!..

ამ ლექსს გელა დაიაურის მეუღლე, თეონა ქუმსიაშვილი მღერის თავისი რაკრაკა ხმით - ძალიან ლამაზად...

***

შენ, ჩემო დიდო ტკივილო,
დილაო - ავდრიანაო.
ძლივს აჩენილო ღიმილო,
ღიმილო - დარდიანაო.
შენ რომ ფიქრობდი, არც აგრე.
რომ ვფიქრობ, აგრეც არაო.
ცეცხლი მოგედოს, ქალთა მზევ,
მეც შენთან მაბრიალაო.
მე თუ არ მეტრფის - დაიწვას
თვალები - ნაღვლიანაო.
შენ, ჩემო დიდო ტკივილო,
დილაო - ავრიანაო...

***
დაგაგვიანდა მოსვლა, გვირილა,
ვერ გამინელებ ახლა ტკივილებს...
ახლა ჩრდილი ვარ,
ახლა ჩრდილი ვარ,
მზე გარდასულთა,
შენი ჭირიმე!..



ტარიელ ხარხელაური ”ლიტერატურულ პალიტრაში” - ”შენ, ჩემო დიდო ტკივილო...”





საითკენა ხარ, ტარიელო, რო აღარ გამოჩნდი ჩემსკენა?..
გამოიარე, ახალი ლექსების წასაკითხად და ამაზე უკეთესი სურათები უნდა გადაგიღო...

***
მე შევძლებ, შენით სამყარო შევქმნა,
მე შენით შევძლებ სიკვდილზე ვწერო,
ცოცხალი მხოლოდ ვიქნები შენთან
და მკვდარიც შენთან, სიცოცხლევ ჩემო!
ქარია ახლა და სადაც ვდგავარ,
უკვე დაეშვნენ მწუხრის ჩრდილები,
ვჩანვარ, ასეა, შენითა ვჩანვარ,
გამწირავ - შენით გავიწირები.
ქრის და ცრემლებით სავსეა თვალი,
ქრის, ღამემ შენზე ფიქრი ინება,
შენა ხარ ქალი, შენა ხარ ქალი
და ჯერ ართქმული აქვითინება.

რაღაცნაირი.. ძალიან სუფთა გამოხედვა აქვს ამ კაცს.. გიყურებს და გრძნობა გეუფლება ისეთი.. თითქოს შენი წინაპარია.. ძველი საუკუნეებიდან ჩვენს საუკუნეში ჩვენი გათბობის და სიყვარულით ავსებისათვის მოსული.. ჩვენი გამაგრებისთვის და ყოჩაღად ყოფნისთვის..

***
ბევრს არასა გთხოვ, ღრუბელო,
ცვარს რომ ულოკავ გვიმრასა.
ამ სერს გადაღმა, კლდის ძირას
ერთ ბუერასა სძინავსა.
ნუ შეაწუხებ ძალიან,
ნუ მოაჭარბებ წვიმასა,
ნუ დამიმატებ ტკივილსა,
გულს ნუ შემიჭმევ გმინვასა.
ბევრს არასა გთხოვ, ღრუბელო,
ცვარს რომ ულოკავ გვიმრასა.

ლექსმრავლობას ვუსურვებ ბატონ ტარიელს!(დამსჯის "ბატონი" თუ წაიკითხა,მაგრამ,მაინც. )

***
გაიცრიცება საღამოს ბინდი,
ვიცი,
ამ დილით უნდა მოთოვლოს,
ვიცი,
ჩემი გზა საითაც მიდის,
შენ საით წახვალ,
ხმელო ფოთოლო!
ამოვარდნილა ქარი ძლიერი,
ო, როგორ ცდილობს, რომ ამათრთოლოს.
და შენზე ამით ვარ ბედნიერი,
რომ ქარს არ ავდევ,
ხმელო ფოთოლო.
ლეგა ხეობებს გრიგალი სჭვალავს,
მთა დუმს,
ამ დილით უნდა მოთოვოს,
ვიცი,
ჩემი გზა საითაც წავა,
შენ სადღა წახვალ,
ხმელო ფოთოლო!..

ტარიელ ხარხელაური

წყაროს პირს ქანაობს იელი...

წყაროს პირს ქანაობს იელი,
იელზე ჩიტს სძინავს,
იელვა,
მერე იწვიმა,
გამოეღვიძა პატარას –
იწყინა,
თვალები დაბლა დახარა,
თავისთვის ჩაიწრიპინა,
ფრთები გაშალა და მერე
იცით, რამდენი იფრინა...

რა უბრალო და ბრალიანი..

სერიიდან ”ფიქრის სხეული”

***
ეხ, კლდეო, კლდეო!
მარადიულო ფიქრის დედავ, დუმილის ხატო და სანთელო, ჟამგადასულო ღვთაებავ, მარტოკაცო და მარტოსულო! არც დასაწყისი იცი შენ და არც ის - სად და როდის დასრულდები. ვერც არას ტალღა გაკლებს ყოველდღიური ლოკვითა და ვერც არას ქარი, შენს ხერხემალზე წიოკით მავალი.
ხომ ასე დიდი და დიადი ხარ, მდგრადი და შეუღწეველი, მაინც საბრალოდ და ბეჩავად მეჩვენები.
ვინ იცის, რა გაწუხებს, ისე როგორ გადაკეტე გულის კარები, რომ სატკივარს ამოოხვრის საშუალებაც არ მიეცი, როგორ დავიჯერო, რომ არც არა გაწუხებს და არც არა გიხარია რა.
როგორ დავიჯერო, როგორ.



აი, ეგრე ელაპარაკება ტარიელ ხარხელაური კლდეს...



ეეჰ, საითა ხარ, ნეტავ, ტარიელო?..
ახალ რეერთ ლექსებ დასწერე, ნეტარა?..