ავთანდილ ჩხაიძე

Avtandil Chkhaidze

***
მომბეზრდა ჩემი ამგვარი ყოფა –
დღეს ისევ ვეღარ ვხდები მეგობრებს.
დიდიხანია პოეტი „დიდი“,
მიცქერის შიშით, როგორც მეკობრეს!..
რაღაც მიყუჩდა ჩემში ძვირფასი!..
რაღაც მინელდა... რაღაცა ჩაკვდა.
რა ვქნა თუ მიჭირს წრეზე ტრიალი,
თუ ჩემი ლექსი ვერ დგება ჩარხთან!
საღამო გადის... ვერც ვამჩნევ ზოგჯერ,
ვიცი, გარშემო რაღაც იცვლება,
რადგან აგდია მტვერში უიღბლოდ –
ცხვირდაჩეჩქვილი ქუჩის ღირსება.
და თითქოს უცბად, თითქოს უეცრად
გულს შავი წვიმა მოედო ობად...
რა მარტივია და რა უბრალო–
დღესასწაულობს... უამინდობა!..
ეს არის უფრო ნაღდი და მშვიდი,
აღარ ჭირდება სიტყვები უხვად...
გაქცეულ პალტოს მოვეფერები
და გაყინული ხელებით ვუხმობ...
ლურჯ მონასტერთან მტრედების გუნდი
შეფრთხიალდება – ცას შეასკდება...
რა ლამაზია – ის იბადება,
ის იბადება, რადგანაც... კვდება!

ავთანდილ ჩხაიძე
(1955-2016)
პოეტი

ავთანდილ ნიკოლოზის ძე ჩხაიძე დაიბადა 1955 წლის 23 მაისს, ლანჩხუთის რაიონის სოფელ აცანაში.
1972 წელს, საშუალო განათლების მიღების შემდეგ, ჩაირიცხა საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის ენერგეტიკის ფაკულტეტზე. შემდეგ სწავლა განაგრძო თბილისის პუშკინის სახეობის პედაგოგიური ინსტიტუტის ბიბმცოდნეობა-ბიბლიოგრაფიის ფაკულტეტზე, რომელიც 1985 წელს დაამთავრა.
მას შემდეგ ავთანდილ ჩხაიძე სხვადასხვა დროს მუშაობდა გამომცემლობა “მერანში”, ჟურნალ “კრიტიკაში”, საქართველოს მწერალთა კავშირის მხატვრული თარგმანისა და ლიტერატურულ ურთიერთობათა მთავარ სარედაქციო კოლეგიაში...
ლიტერატურულ სარბიელზე ავთანდილ ჩხაიძე 1974 წელს გამოჩნდა, როდესაც დაიბეჭდა მისი პირველი ლექსები. მას შემდეგ მისი ლექსები, ლიტერატურულ-კრიტიკული წერილები პერიოდულად ქვეყნდებოდა ჩვენს სალიტერატურო პერიოდიკაში, გამოდიოდა ცალკე წიგნებად.
ქართველი მკითხველი ინტერესით შეხვდა ავთანდილ ჩხაიძის ისეთ პოეტურ კრებულებს, როგორიცაა “მოლოდინი” და “საღამოები”. ამ კრებულებში დაივანა გულმტკივანი პოეტის ნააზრევმა, რომელიც ყურადღებას, უპირველესად, გულწრფელობით, სიღრმითა და ძიებებით გამოირჩევა.
ავთანდილ ჩხაიძის კალამს ეკუთვნოდა პუბლიცისტური სტატიების კრებული “მაცნე მოვიდა შატილსა”, აგრეთვე პიესების ორი კრებული.
ავთანდილ ჩხაიძე ლიტერატურული ბოჰემის უღირსეულესი წევრი იყო, ერთგულება შეეძლო, დიდი სიყვარული და თავდადება მოყვასისათვის.
გარდაიცვალა 2016 წლის 5 მაისს.

წიგნები:
* საღამოები : [ლექსები]. - თბ. : მერანი, 1988. - 76 გვ. ; 16 სმ.. - 30 კ., 2000 ც.
* "მუმლი მუხასა" / ავთანდილ ჩხაიძე. "სიყვარული აღგვამაღლებს"; კალიების შემოსევა / ჯანრი გოგეშვილი. - თბ., 1988. - 20სმ.. - (თანამედროვე ერთმოქმედებიანი ქართული პიესა). - ზესათ.: საქ. სსრ კულტ. სამ. კულტ.-საგანმ. დაწეს. საქმ. სამ. სარეპერტ.-სარედ. კოლეგია, ხალხ. შემოქმ. და კულტსაგანმ. მუშაობის რესპ. სამეც. მეთოდ. ცენტრი. - უფ., 500ც.
* მოლოდინი : [ლექსები]. - თბ. : ნაკადული, 1985. - 54გვ. ; 16სმ.. - 20კ., 2000ც.[MFN: 120173]
* ორი სცენარი / საქ. სსრ კულტ. სამ. კულტ.-საგანმანათლ. დაწეს. საქმ. სამ. სარეპერტ.-სარედ. კოლ., ხალხ. შემოქმ. და კულტ.-საგანმანათ. მუშაობის რესპ. სამეც.-მეთოდ. ცენტრი. - თბ., 1985. - 59გვ. ; 19სმ.. - უფ., 500ც.
* მაცნე მოვიდა შატილსა. - თბ. : მერანი, 1983 (სტ. N 11). - 88გვ. ; 16სმ.. - (ხუთწლედის რიტმი). - 20კ., 3000ც.
* ფესვები : ერთი სურათის ისტორია / ავთანდილ (ზურა) ჩხაიძე ; რედ.: ნელი ელიზბარაშვილი, თინათინ ჩხაიძე ; მხატვ. ქეთი ტუღუში. - [თბ.] : მერიდიანი, 2014. - 160 გვ. : ფოტ. ; 24 სმ.. - ფოტოალბომი: გვ. 116-160. - ISBN 978-9941-10-831-0

ბმულები:
* http://biblioteka.litklubi.ge/index-nawarmoebi.php?author=ჩხაიძე%20ავთანდილ
* https://youtu.be/jTNrlEuG2vU
* https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=686297625297992&id=100017532814690
* https://youtu.be/sEnbwZWinxA


პოეტი - ავთო ჩხაიძე
•Sep 10, 2015

ავთანდილ ჩხაიძე

რწმენა

გულს კეთილშობილს,
გულს უღალატოს,
დასაბამიდან
ვეძებ მარადის.
ოფლად ჩამომდის
მტკვარის ნაჟური
და მკერდზე უცნობ
სითბოდ გადამდის.
ადამიანო!
მე შენი მჯერა,
დაბადებიდან
კუბოს კარამდის!



დაჭრილი ჯარისკაცის ანდერძი - ავთო ჩხაიძე
•Sep 22, 2015

ავთანდილ ჩხაიძე

სამშობლო

ძილის წინ ლამაზ მოთხრობებს
არ მიყვებოდა გადია.
მხოლოდ ამგვარი სურათი,
სულს ასე ჩაუხატია:
რაც კი კარგია ამ ქვეყნად,
სიმდიდრე რაც მაბადია,
ჩემი სამშობლოს დროშაა,
ჩემი სამშობლოს ხატია!

(„ცისკარი“ 1980 N6)

ავთანდილ ჩხაიძე

ჩიტი

შემოჯდა ჩიტი
ჩემი ფანჯრის წინ,
დიდხანს მიყურა
ჭკვიანი თვალით
და ყველასათვის
უბრალო ენით,
ფრინველის ენით
მომთხოვა წყალი.
გამოვუტანე
პატარა თასით
და რაოდენად
გავვოცდი კაცი,
როცა მადლობა,
ჩიტის მაგივრად,
გადამიხადა
ღიმილით ბავშვმა!

(„ცისკარი“ 1980 N2)

ავთანდილ ჩხაიძე

***

გაცვეთილია უკვე სიტყვები,
მძიმე ნაჯახით მივდგომივარ
და უხმოდ ვჩორკნი.
და მასკდებიან ხელისგულზე
ფიქრის ბებრები
და მეწურება იმედი ოფლით...
რამდენი მუხა,
ნეკერჩხალი,
თელა და
რცხილა,
შრიალებს წყნარად
ქართულ სიტყვის
უსიერ ტყეში!

ავთანდილ ჩხაიძე

ოცდამეერთე

რა არის, მამა, სიყვარული?
(შვილი გართულია ვიდეო-წიგნით)
და მამა იძლევა-ვიდეო-პასუხს:
‒ ეს წინაპრების ტერმინი იყო!

ავთანდილ ჩხაიძე

კოცონი

კლდის თავზე ხმელი ტოტებისგან შევქმენით ცეცხლი
და ჩავწვით შიგნით ჩვენი შიში ‒ სულის მაცილი.
თითქოს ველურად ახმიანდა სულში ყივილი
და ნაღვერდალი გადაჩხრიკა დიდი სიჩუმის.
და შიშინებდა შეტეხილი ლურჯი ცის ტევრი
და ქვა იწვოდა, იქნებ კლდეთა დუმილი იყო...
ოდესღაც ასე! ღმერთო ჩემო, ოდესღაც ასე‒
უძველეს ქართულ ციხეებზე ენთო კოცონი!


თაობა

საკუთარ თავში დარწმუნება ვერ მოვიშალეთ,
გვგონია ჩვენში გადმოვიდა ყველა თაობა.
ვიდრემდის იგი ხეკორძულას წმინდა წყალს დალევს,
ქვა არის იგი, არის მხოლოდ არარაობა!
ყინვიან ფსკერზე ჩარჩენილი ვეღარ მოიცდის,
აანაპერწკლებს ოცნება და იმედად დასწვავს:
რომ კენჭი გახდეს იმ უკვდავი სვეტიცხოვლისთვის,
რომელსაც შემდგომ საქართველო დაარქმევს ტაძარს!



ჩემი ოთახი

ჩემი ოთახი ‒ ლოკოკინას ვიწრო ნაჭუჭი,
მყუდროა, როგორც სანაპირო ქარიშხლის შემდეგ...
და მესმის მხოლოდ ზღვის ტალღების ნელი ტყლაშუნი,
რომელიც ჩემში ასეთსავე სიჩუმეს ეძებს!



პოეტი

ექვსთითა ბავშვი თავისთავთან თამაშობს წყნარად,
მზე ჩადის ზღვაში, უფსკრულიდან იწევენ მთები...
ერთი თითია, რაც სხვებისგან მას განასხვავებს,
მაგრამ იმ ხუთით, ხუთი თითით მსგავსია სხვების!

ავთანდილ ჩხაიძე

დიდთოვლობა

სასირეს მთიდან ჩაუხტება აცანას ქარი
და ჩაულოკავს აცანურას დევების ბუდეს.
კლდეთა ტალკვესზე ააწივლებს მათრახს ზამთარი
და სოფელს დიდი სიმყუდროვის ბუხრებს აუნთებს.
ჭრელი საბნიდან გადმოჰყოფენ ფეხებს ბავშვები,
შეორთქლილ მინას მიემსხვრევა წკრიალით ხვითო.
და გასწევს ცისკენ მცირე სოფლის ორასი კვამლი,
რომ ქართულ ცაზე მიიტანოს თავისი სითბო!



დაბადება

მე გამოვდივარ სამყაროდან ‒ ცივ ნაჭუჭიდან,
რომ ჩემი წილი ცის პატარა სილურჯე მერგოს.
რომ მზის სხივები გაფანტული დედამიწაზე,
წიწილასავით ლამაზად და ხარბად ავკენკო!



შავი შაშვი

ნეტავ რას იტყვის შავი შაშვი,
უჩივის რასა?!
ბახმაროს ყინულს, მთათ გურიის
და სუფსის წყალსა!
ჩხრიალა ჩანჩქერს, ქვაში ბინულს
და კლდეთა ტინებს,
ააჭახჭახებს ტყის მეზღაპრე,
ააქვითინებს!
ყურით მოათრევს შლეგი ქარი
მოარულ ჭორსა:
‒ რომ იქ სხვა შაშვი..
წკვარმი ღამე, ყორანივით
მოიქნევს ფრთასა
ნეტავ რატომ წუხს შავი შაშვი,
უჩივის რასა?!



ორმოციანი წლების პოეტებს

პურის ნატეხი ენატრებათ ომში წასულებს,
დედის ალერსი, და არც სატრფოს კოცნა ‒ ნაკლებად...
მეც მშიერი ვარ, ამიტომაც ყველაზე უფრო,
მათი ვაჟური სტრიქონები მომენატრება.



ირმის ნახტომი

ფრთხოობს ეს გული,
როგორც კენტი ხარი ‒ ქორბუდა,
სჭირდება ცოტა მართალი და
წყაროს ყინული.
ვიცი, სჭირდება
ქარიშხალი, მზე და ბალახი
და სიყვარული ქარაფებში გადაკიდული.
ტყის სიმწვანეში
ის დაკარგავს გაკვალულ ბილიკს
და ექოს წკრიალს
ვარსკვლავიან ცისკენ გაჰყვება.
ირბენს იქამდე, ვიდრე
დიდი სიხარულისგან
ირმის ნახტომად ქართულ ცას არ
დაეხატება!

(„დროშა“ 1978 N11)

ავთანდილ ჩხაიძე

სარდაფი
სერგეი ესენინს

ჩვეულებრივად ეს დღეც თალხია
და ბედი, როგორც მევალე დაგდევს.
ჩახვალ სარდაფში - ჭრელი ხალხია,
სარდაფში, სადაც დაგკლავენ დახლზე.
ეფშვნება ჭიქა გაზინთულ კედელს,
სისხლიან მკლავზე გიწევს ძმაკაცი
და დედათქვენის დიდების ბედზე,
სიკვდილი ცოტა ქეიფს დაგაცლით.
ხვალ აღდგომაა! აღდგება ყველა,
ვინც გაბასრულა ცივი ბებუთით.
სიმაღლე მოგცა ერთი ამხელა.
მიხვდებით ჯილდო ვისაც ეკუთვნის.
არაყი ისევ ათრთოლებს ძარღვებს
და იატაკიც ბარბაცებს მძიმედ.
შენ ეზოების აგინებ ძაღლებს
და ფანტავ ლექსებს - დაწყვეტილ მძივებს.
დაძაგრულ ნერვით ხარხარებ უხმოდ,
მურდალ სიფათის ქებას არ იშლი.
ვიღაცა მოვა სრულიად უცხო
და ტკივილიან გულს გადაგიშლის.
სარდაფი თეთრი ცხელებით იწვის,
სარდაფი ღმუის ცეცხლში ჩამთვრალი,
სამყარო - სადაც ცხოვრება ბილწი, -
როგორც არასდროს არის მართალი!



გაორება

ახლა სოფელში დიდი თოვლია,
წელს ნაადრევად ასე დათოვა...
(მტკვარში ჩაიხრჩო ფრთები თოლიამ,
ლურჯ მონასტერთან სცივა მათხოვარს).
ეზოში რბილად გამორბის ფური, -
მშიერი, - დედის აწვალებს ჯიქანს...
(დევს მაგიდაზე ღვინო და პური
და მიკანკალებს ხელებში ჭიქა).
წამოყვინთულა ნალია გვერდზე,
ღადარი ბჟუტვას იწყებს კერასთან...
(ტრამვაი მისდევს ხრიგინით რელსებს,
ტრამვაი გამსრესს გაჩერებასთან).



დედას

არაფერი არ იცვლება, ნენა,
თეთრი ცხენი ისევ გაღმა რჩება.
ჩაშავდება მზის გაჭრილი ვენა,
ცას დაღუპავს მიწის გამარჯვება.
ალბათ დღესაც ყინვის ღამე მელის,
ალბათ, დღესაც გადამარჩენ, ნენა...
როგორც ქვაზე გაჭეჭყილი გველი,
მემუქრება სისხლიანი ენა.
იღრუბლება მძიმედ უცხო გონი
და მე ჩემი საუკუნე მყიდის.
სად ვეძებო იღბლიანი ფონი,
თუ მდინარეს მიაქვს ყველა ხიდი?!..

ავთანდილ ჩხაიძე

* * *
ვარ რეჟისორი, მე დავწერე თვითონ სცენარიც,
ჯერ სათეატრე არ დამდგარა ჩემი სეზონი.
წამლეკავს ცივი გარდასახვა – მოუსვენარი
და ვქმნი სიჩუმეს, როგორც ქმნიდა ნახატს სეზანი.
გაინაწილეთ ტაშისცემა – ღიმილი ყალბი,
ღირს საშინელი შეშინება ამ ერთ ღამედაც...
ჩონჩხიან გვამით მოჩვენება მიწისკენ გარბის,
სასახლის კართან უკვე მიცდის ლურჯი კარეტა...
მხოლოდ მუსიკა... ქარიშხალი და ცხელი ვნება!..
საქსაფონებო, ღრუბლებისკენ აიღეთ გეზი!..
ვარდები გულზე!.. მე ავდივარ დაუბრუნებლად–
სუყველასაგან შეძულებულ ცხოვრების გემზე...
რჩებით დარბაზში და ანტრაქტზე მიხსენებთ მხოლოდ
(ო, როგორ ბრწყინავს გირლიანდა – ჭაღები ბროლის)...
ქუჩის სცენაზე დავეცემი რაღაც უგონოდ–
თქვენ ამ სპექტაკლში არ გეკუთვნით არც ერთი როლი!



* * *
ცა უთელავთ ფეხქვეშ ლომებს,
მიწა – ავად მუსაიფობს.
ჩემი დიდზე დიდი ომი
ჩემი ღმერთთან მისვლა იყო!
სათქმელს ვინღა მიიოლებს,
სულს – ეჭვები რაღად მიყოფს?..
ჩემი დიდზე დიდი ომი
ჩემი ღმერთთან მისვლა იყო!


* * *
სიკვდილსაც დავიწყებიხარ...
მე მივავიწყდი დღეს ქვეყანაზე
ყველას... ყველაფერს... სუყველა კვირას.
ყველა ნაკიან წელსა თუ თვეებს,
დროსა და ქვაში ჩამალულ კილვას;
განკიცხვას... დუმილს... მოლოდინს... განცდას–
დაცხრა წუხილი დალეწილ გზებთან
და ჩემს კარებთან მზეგამომშრალი,
ფრთებდაჟანგული ყორნები სხედან.
არავინ მოდის... მე შევეჩვიე
ჩემს სიმარტივეს და გახუნებას.
მე შევეჩვიე სახლიდან გასვლას
და დიდი ხნობით არდაბრუნებას.
შევქმენი მცირე სამყარო – ქოხი
და მოგონება დავანთე ცეცხლად.
ვუცდიდი უფალს და ხორცდაფლეთილ
ტანზე ეკლების სამოსი მეცვა.
ვისთვის ყველა დღე სიბნელე იყო
და ვისთვის ღამეც იყო მზიანი! –
ასე ველოდი და სამწუხაროდ
მეორედმოსვლა დავაგვიანე!..
და თუ ოდესმე, ვინც ჩამოივლი
საფლავთან, სადაც კვლავ ფეთქავს გული:–
შეჩერდი, მგზავრო! – აქ ასვენია
სიცოცხლე – შენგან დავიწყებული!


* * *
მალე დარეკავს წასვლის საათი,
ლოდინს არ უყვარს დროის დანდობა.
ყველაფრისათვის, ყველაფრისათვის,
ყველაფრისათვის გიხდი მადლობას!
აწეულია ბოლო სასმისი
და საზეიმო დაცლას ვუნდები.
როგორც ზამთარში მკვდარი დაისი,
სულში ეცემა ყინვის გუნდები.
ფიქრი, ბრმასავით, სიჩუმეს დათვლის,
თვალებახვეულ იმედს ენდობა.
ყველაფრისათვის, ყველაფრისათვის,
ყველაფრისათვის ვითხოვ შენდობას!
დღეს დაბადება დიდი დამკვიდრდა,
თვითონ სიკვდილიც გაფითრდა რადგან
და ღვთისმშობელის თბილი კალთიდან,
ალბათ, ახალი იესო ადგა!..
ფარფატებს შუქი ჩამქრალი სანთლის–
უკვე იწყება ღამის ნათლობა...
ყველაფრისათვის, ყველაფრისათვის,
ყველაფრისათვის გიხდი მადლობას!


ვაგინებ სტრიქონს

ვაგინებ სტრიქონს სისხლით დაწერილს,
ვწვები ადრე და ვიღვიძებ გვიან...
დავცინი სიზმრებს – ავად დაწყევლილს,
ვკოცნი სამყაროს – ასე ნაგვიანს.
ხმაური მაინც ჩამითრევს ბილწი
და მხიარულად ქუჩას ვეხლები.
როცა საღამო თვალებში იწვის, –
გამექცევიან სუსტი ფეხები!
რომ ჰქვია, ვითომ, უბრალო ფითრი,
ისიც კი ჩემგან მიიფხორება...
რა არის ნეტავ – სულელი ფიქრი, –
სად მე და ასე – ცივი ცხოვრება!



გაორება

შურმა ნისკარტით
ჩასისხლა – კვეხნა
(არ შეუძლია
მოძმის გატანა)!..
ვხვდები, რომ შექმნა
პოეტი – ქვეყნად,
ცოტა – ღმერთმა და...
ცოტა... სატანამ!



გარდაცვლილ მეუღლეს

მე ხომ ყვავილივით გაგასვენე
(სიზმარშიც ლანდიც – ნათელაა!) –
შემეშვი, შე ქალო, დამასვენე...
ისედაც ყველაფერი ნათელია!
ცხოვრება ლამაზად ჩავლილია
(ტყისპირას ელოდება შველას შველი)! –
იმგვარი ალერსით ჩავილიე,
რასაც რომ ჰქვია... შვილიშვილი.
ბაბუ! – გამაღვიძებს (მძინავს ვითომ!) –
ქუთუთო ქვასავით დამიმძიმდა.
დამბღავის ქარი მინარეთით,
როგორ შევაჩერო წამი წმინდა?
ბავშვები – ასაკით მოგეწიენ,
ბავშვები უკვე... დიდებია!
ცხოვრება ჩემი – მოკლე წრეა,
ლექსები გულთან... ჩერდებიან!..
მაცალე ცოტახანს – დროს გავართობ
(სიზმარშიც ლანდი – ნათელაა!)
და მერე, ვიცი, შენც გაგათბობ...
ისედაც ყველაფერი ნათელია!




ზოგადად: მეუღლეს
გასაუბრება ხუმრობით


ვაჟი:
მოგიძღვენი მიხაკები
და ვარდები... ოხვრა.
მზეს თან გაჰყვა ჩემი სული
და ტკივილი... ოხრად!
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
იქ მთავრდება სიყვარული,
იქნებ ლამის... მეცხრედ, –
როცა ჩემი ჭუჭყიანი...
წინდა გამირეცხე!
ქალი:
მოგიძღვენი გული ჩემი,
ტანი ჩემი... თოვლი!
შენ გიყვარდა შენი ლექსი –
„უპირველეს ყოვლის“!
იქ მთავრდება სიყვარული,
იქნებ ლამის... მეცხრედ, –
როცა ენა და კალამი,
ერთად აილესე!


* * *
ხუმრობით
ჩამწერეს მავნე პოეტთა
და ჯიბგირების სიაში...
და დედამიწამ დარეკა
შვაღამით... პოლიციაში!
ვის რას ვუშავებ... ვსვამ ლექსებს –
ქეთი მეშლება... ლიაში.
შე ცუდო ღამევ და მთვარევ,
რად რეკავ პოლიციაში?!.




სასაფლაო
სურათი

დატრიალდა ზამთრის ღამე, როგორც თეთრი მორევი–
არვინ არის, დედამიწავ, ალბათ, შენი მომრევი!..
როგორც იტყვი, რასაც იტყვი – თქვი უბრალოდ, გლეხურად:
ხომ არ ჯობდა ესე თოვლი გულზე გადაგეხურა?..
და პატარა, სულ პატარა, პაწაწუნა ბავშვები –
შენს გულ­მკერდზე – გორაკებზე, შენს მკლავებზე,
– დაშვებით,
შეგაჩვევენ გამოხედვას... მოფერებით, ალალად...
დაგარქმევენ სასაფლაოს – უფროსების სამალავს!


* * *
კი, მივდიე ამ ცხოვრებას,
ხან რა ბედით, ხან რა ყოფით...
მაგრამ ისევ მემუქრება
ჩემი სისხლის განაყოფი.
გაგიმარჯოთ, წვეტიანო,
მოწეულო ზურგში ქვებო!..
მიწევს სადღაც ჩაძაღლება
ჩამოზვინულ ხიდის ქვემოთ.
ვერ მივმხვდარვარ რა შევცოდე,
ანდა რაში მედო ბრალი?
მყავდა ერთი დიდი ღმერთი
და ცამეტი მეგობარი.
ვშლი ქვა­ღორღებს და მღვიმიდან
ამომცქერის მდარე ღამე...
შენ გგონია მე დავმარცხდი? –
მე, უბრალოდ, დავიღალე!


/ლიტერატურული საქართველო 2013 N64/

ავთანდილ ჩხაიძე

* * *
შენ მოგიტაცეს სამეგრელოდან,
როცა ჭალებში ჩაკვდა ზამთარი.
შენ, გაყიდული ვნება გელოდა
და ჰარამხანის მდიდრული კარი.
შენ უცხო კაცის გათბობს ლოგინი
და ქმარს უძღვნიან ლექსებს და ოდებს...
მე კი ყინვასა თუ სიცივეში,
შენს ლერწამივით სხეულზე ვგოდებ.
მაგ სილამაზეს მცხუნვარე მზეზე,
ჰქონდა სხვაგვარი სითბო და ფასი.
იმ ფერმკრთალობას, შენ რომ დაკარგე
შენი შვილი და ტკივილი ავსებს.
ფრჩხილებით იგვემ ცოდვილ ძუძუებს,
დაეძებ თითქოს უჩინარ-ხილულს
და როგორც ადრე, – შენს ბავშვობაში,
გეძახი – ცირას, გეძახი – ცირუს!..
როგორ ძნელია გატეხვა ღამის,
დარდი, რომელიც უბით ატარე,
რადგან დროშაზე, შენ რომ შეკერე
ეხატა ჭრელი ნახევარმთვარე!..
გახუნებულა როგორ სასტიკად
შენი თოვლივით წმინდა სახელი.
ჩემს უსასრულო მოგონებაში,
რჩები მუდამჟამს მოუნათლელი...
გეხები ფრთხილად, სევდით, კანკალით–
ასე მიწიერს და ასე ციურს
და როგორც ადრე, – შენს ბავშვობაში
გეძახი – ცირას, გეძახი – ცირუს!..
არაფერს უკვე აზრი არა აქვს,
გაქრა, თუ რამე ისევ მჯეროდა...
მე უკვე ვეღარ გპოულობ... ჩემთვის
შენ მოგიტაცეს სამეგრელოდან!..
როგორ ძნელია გატეხვა ღამის,
დარდი, რომელიც უბით ატარე,
რადგან დროშაზე, შენ რომ შეკერე
ეხატა ჭრელი ნახევარმთვარე!


(ლიტერატურული საქართველო 2013 N56)

ავთანდილ ჩხაიძე

ქართული ლექსი

იწოდა გული ჩამავალ მზესთან,
ემწუხრებოდა ღამე დასავალს
და მიყვებოდა სამშობლო ჩემი –
ქართული ლექსის თავგადასავალს.
როცა გკუწავდნენ სტრიქონ და სტრიქონ,
როცა ჭრილობა ღვიოდა მხართან,
მაშინ გიცავდა უფალი შენი,
მაშინ ღვთისმშობლის გფარავდა კალთა.
გაყინულს, ზოგჯერ, მუჭში გათბობდნენ,
ხან ვეფხვის ტყავზე ვეღარ გატევდნენ.
ხან საიდუმლო შარავანდედი,
სიმაღლეს შენსას ცისფერს მატებდა!
ათასჯერ ცხელი შანთით ჩამწვარი,
ყიოდა შენში დაღლილი გენი...
თუ დუმდი? – დუმდი!.. ლაპარაკობდი? –
ლაპარაკობდი ღმერთების ენით!
და შენ – სისხლიან ფიქრში განბანილს,
ვერ გეკარება ჭუჭყი ვარამის
და როგორც უნდა უხეშად გთარგმნონ,
გამოგიცნობენ მოსმით ყალამის!..
და მზე და მთვარე – წყვილი ტკივილი
თვალებზე გადგას წმინდა ცრემლებად...
ჩემი სამშობლო – ეს არის ლექსი,
სულ სხვა მელნით რომ დაიწერება!

ავთანდილ ჩხაიძე

ლოცვა

გველივით სრიალებს სიჩუმე სუროში
და შაშვი შავ ნისკარტს შხივილით ილესავს.
მარიამ, ფერმიხდილ მთვარის სხივს ულოცე –
ნუ გამოაღვიძებს პატარა იესოს!
თითები... ძუძუსთან ცოცავენ თითები –
ამ თითებს მოელით ხვალ სისხლის გაღება
და ზურგზე (თოვლივით!) ცა დაიტვირთება,
და ცაზე წითელი მზე დაიდაღება.
ღიმილი ბაგეზე – ეგ სიზმრის ბრალია, –
ჭინკებს და კუდიან ეშმაკებს – ლახვარი!
ამბორჰყავ ის მაჯა დედაო მარიამ,
რომელსაც ჩვენ სამჭვალს გავურჭობთ ხარხარით!..
აძგერდა სიცოცხლე, იმგვარად აძგერდა,
თითქოსდა აკვანთან მზე დაუკიდესო...
მარიამ, უფრთხილდი მთვარეში ნაკვერჩხალს–
ნუ გამოაღვიძებს პატარა იესოს!..
ის მოვა ქალაქში, როდესაც ინათებს
და შიშველ სიკეთეს სამოსელს ჩააცმევს.
ის ცოდვილიანთა სიყვარულს მიმართავს,
სიყვარულს, რომელიც გულცივად ჯვარს აცვეს!

იძინოს, იძინოს მშობლიურ კალთაში,
ჯერ მზერა ჩამოქნას და გაიორბიოს...
აგდია პოეტი გაყინულ სარდაფში
და მისი ბუტბუტი აშინებს მსოფლიოს!

ავთანდილ ჩხაიძე

* * *

ხარხარით ცივი ცრემლების დენას
გვაპატიებენ ძვირფასი მკვდრები.
კუბოსთან როგორ ვივიწყებთ წყენას,
კუბოსთან როგორ კარგები ვხდებით.
ხელაპყრობილი გოდებს მარიამ
და სისხლიან კვართს მალავს უფალი,
და სამძიმარიც ათასგვარია,
როცა ჩვენ არ ვართ ჭირისუფალი.
სული ჩიტისგან მოითხოვს შველას
და განწირული წივიან ხმები.
კუბოსთან როგორ ვმშვიდდებით ყველა,
კუბოსთან როგორ კარგები ვხდებით.
ანთია ბორცვზე წყვილი მიხაკი,
ნაყიდი ასე: სულ ერთ მანეთად
და სინამდვილეც ჩამოივაკებს –
ერთმანეთს ვკარგავთ უერთმანეთოდ!
მზე ყინვიან ხელს აფარებს სურათს,
ამგვარად იძენს პატივს ოცნება
და დააბიჯებს საფლავებს შუა,
ჩაფიქრებული პატიოსნება.
ცაში სინათლის მახვილი ელავს,
მოგვაქვს ტკივილის სიჩუმე მხრებით...
კუბოსთან როგორ ვიცვლებით ყველა,
კუბოსთან როგორ კარგები ვხდებით!

ავთანდილ ჩხაიძე

ვიგონებ თამაშს

ძვირფასო მკვდრებო! დაღლილ გონებით
ვიგონებ თამაშს მარტივს და ადვილს:
სიამოვნებით, სიამოვნებით,
სიამოვნებით გაგიცვლით ადგილს!
მე მიყვარს მიწა, ამიტომ იგი
იქნება ჩემთვის უცხო ესოდენ...
თქვენ გქონდეთ ჩემი საბანი ლიგვი,
თქვენ ქუჩის მძიმე ხმები გესმოდეთ!
მე მიყვარს მიწა და ბოლო წუთი,
მე მიყვარს თოვლი და თოვლზე ყვავი.
სხვას თუ არაფერს, ცეცხლიან სუნთქვით
გავუთბობ საბანს გაყინულ ყვავილს...
ძვირფასო მკვდრებო! დაღლილ გონებით
ვიგონებ თამაშს მარტივს და ადვილს:
სიამოვნებით, სიამოვნებით,
სიამოვნებით გაგიცვლით ადგილს!

ავთანდილ ჩხაიძე

* * *

ლაჟვარდი დაღუპულ, განწირულ სულს ითხოვს
და ბედი ჟამისფერ მოსასხამს გაშლის.
მე, იქნებ, სიკვდილის ვასრულებ სუიტას –
უფალო მაჩუქე მოტივი მაშინ!
დაჩეხილ სივრცეებს მოედო ხანძარი
თუ იწვის წუხილი მწითურა ალში?
როდესაც დაღლილი ლოცულობს ტაძარი,
სამყაროც ლოცულობს უფალო, მაშინ!
ტყვიებით ან დაშნის ცბიერი დაგდებით,
ყინულის ჩაგდებით მთრთოლვარე ხმაში
ან როცა ღამეში კივიან ლანდები,
დაინდე თვალები, უფალო, მაშინ!
მე ისევ ვიმზადებ საწამლავს... ვერთობი
და ეჭვის სიშმაგეს შევურევ შხამში...
როდესაც მიწაზე დადიან ღმერთები –
უფალო, იხსენი სამყარო მაშინ!
ვერ ვხედავ... ეს იქნებ ძვირფასი მკვდრებია
თუ ცეცხლი წივილით ავარდა ცაში?
როდესაც ლექსები კედლებთან დგებიან,
უფალო, სიცოცხლეც ცოდვაა მაშინ!..
მე თვითონ გავნასკვავ ხორკლიან ხვეულებს,
მე თვითონ გავსხლტები სისხლიან ქარში...
და როცა მძიმდება, მძიმდება სხეული –
ჰაერიც მძიმდება უფალო, მაშინ!

ავთანდილ ჩხაიძე

პოეტი

ლამაზი ქალი... ლამაზი ბავშვი...
ლამაზი გული – უთბილესია!
მშვენიერებას არ უნდა ლექსი,
მშვენიერება თვითონ ლექსია.
ღამე ჩაიწვა, ჩაქრა სანთელი –
სული მწუხრისგან ლამის დაობლდეს...
ერთი სტრიქონის მანძილი არის
პოეზიიდან სასაფლაომდე!..
ვეღარ მასწავლეს ხელების ლოკვა –
მავანთა შორის – უსაფრთხოება...
პოეტი ქვეყნად თუ გინდათ მოჰკლათ,
მოუწესრიგეთ პოეტს ცხოვრება!